3582326258

WŁADANIE RZECZAMI

WŁASNOŚĆ

—    Początkowo własność wykształciła się na rzeczach ruchomych. Według jednej z hipotez przedmiotem majątku była familia, a pater familiasprzysługiwało prawo zarządu. Według innych hipotez własność była podzielona funkcjonalnie, tzn. na jednej i tej samej rzeczy przysługiwały prawa kilku pater familias, np. jednemu przysługiwał grunt, drugiemu prawo przechodu.

—    Stosunki własnościowe charakteryzowały się relatywizmem, o czym świadczy twierdzenie rem meam esse aio, które wyrażało nie absolutne, ale jedynie lepsze prawo do rzeczy.

—    już w okresie ustawy XII tablic prawo własności było wykształcone i odróżniane od władztwa faktycznego — posiadania —> możliwość nabycia własności poprzez zasiedzenie na skutek posiadania.

—    nie było technicznych terminów, jedynie opisowo określano własność. Od okresu przedklasycznego używano określenia — dominium / proprietas.

—    w okresie poklasycznym zatarła się różnica między własnością a posiadaniem, dopiero Justynian jąprzywrócił.

—    jedyna ogólna wypowiedź na temat własności - plena in repotestas.

—    wg Gaiusa własność była pierwotnie prawem jednolitym — własnościąkwirytalną, a dopiero z biegiem czasu podzieliła się na własność kwirytalną i bonitarną.

Rodzaje własności rzymskiej:

I.    Własność kwirytalną (dominium ex iure Quiritium)

—    przysługiwała tylko obywatelom rzymskim;

—    tylko obywatelom rzymskim przysługiwała ochrona według iuscivile.

II.    Własność bonitarna

—    powstała w okresie przedklasycznym

—    powstawała w wyniku nieformalnego wydania res mancipi

—    w świetle ius civile właścicielem był nadal zbywca, a nabywca miał rzecz w majątku (in bonis)

—    uzyskanie własności kwirytalnej na skutek zasiedzenia

—    ochrony udzielał pretor, udzielając skargi wzorowanej na skardze prawa cywilnego.

—> duplex dominium — podwójna własność trwała do końca okresu zasiedzenia.

III. Władztwo na gruntach prowincjonalnych (praediaprovinciaHa)

—    należały do ludu lub cesarza, i nie mogły należeć do osób prywatnych

—    w praktyce przekazywane były w rękach osób prywatnych, które teoretycznie miały tylko posiadanie i użytkowanie

—    stopniowo uzyskiwali ochronę

—    władztwo dziedziczne, zbywalne, bezwzględne

—    292 r n.e. — zrównanie gruntów w Italii i prowincjonalnych po opodatkowaniu przez Dioklecjana.

IV.    Własność peregrynów

—    zgodna z zasadąpersonalności prawa