3582326397

Or Marek Tabor - Geografia Polityczna 12

PODZIAŁ TERYTORIALNY PAŃSTWA I JEGOPROBLEMY NA PRZYKŁADZIE POLSKI

Problem podziału terytorialnego pojawia się zawsze w okresach przeobrażeń ustrojowych. Wynika to z konieczności dostosowania terytorialnych ram działania terenowych organow władzy i administracji do nowych zadań. Podział terytorialny długo istniejący w terenie wpływa ściśle na układ stosunków społecznych i ekonomicznych, dostosowuje się do niego także układ powiązań komunikacyj nych. Po 1950r. uznano, ze ówczesna gmina stanowi jednostkę zbyt duża, co utrudniało organizacje życia oraz oddalało władze od społeczeństwa. W 1954r. zamiast wielkich gmin utworzono wielkie gromady. Szczupłość terytorialna gromad i ich niewydolosc ekonomiczna i społeczna spowodowały, ze nie były one zdolne podołać nałożonym na nie obowiązkom. Gzesc z tych obowiązków musiały przejąć powiaty, ale te z kolei, przekazały czesc swoich dotychczasowych zadań województwom, a województwa -rządowi. W konsekwencji nastąpiła nadmierna centralizacja administracji. W 1959r. podjęto próby decentralizacji władzy i administracji terenowej. W 1973r. do dyskusji nad projektem reformy podziału terytorialnego Polski włączyła się Komisja Planu Krajowego Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN. Ekspertyza KPZK PAN w małym stopniu posłużyła do podjęcia w 1975r. decyzji rządowej o zmianie podziału terytorialnego Polski. Wprowadzono podział dwustopniowy, zlikwidowano powiaty jako zbędne ogniwo pośrednie, zwiększono liczbę gmin do 2327, zwiększając ich obszar. Po 15 latach powrócono do sprawy podziału terytorialnego polski. Proces zmian w administracji publicznej zapoczątkowała reforma gminna z 1990r. W praktyce każde podejmowane lub wyznaczone zadanie ma swój terytorialny zasięg. Należy zdecydować, które z zadań dla danej jednostki terytorialnej ma szczególne znaczenie, i tym zadaniom. Odmiennych rozwiązań w podziale terytorialnym wymagaja miasta. Trzeba przy tym zastanowić się nad takimi zagadnieniami jak:

1) Miejsce miasta w podziale terytorialnym

2) Ustalanie granic miast na terenach niezurbanizowanych

3) Ustalanie granic miast na terenach zurbanizowanych

4) Miasta wydzielone

5) Podzial wielkich miast na dzielnice — zakres uprawnień dzielnic

STOLICA PAŃSTWA

Niezależnie od tego, jakie były początki stolicy, zawsze decydujące sa jej funkcje pełnione wobec państwa i wobec sąsiadów - ma odzwierciedlać zamożność, organizacje i sile państwa. Prawie wszystkie państwa przeznaczają znaczna czesc budżetów na budowę miast stołecznych, które odpowiadałyby aspiracja państwa. Miasto stołeczne odgrywało ważna role w tworzeniu jeżyka narodowego, rozwijaniu idei politycznych, kulturalnych, świadomości narodowej, a także w budowie organow jednolitej administracji oraz jednolitego rynku wewnętrznego. Obecnie stolice wszystkich krajów zachodniej i środkowej Europy, w pełnym tego słowa znaczeniu, były już nimi w XV i XVIw. Ze wszystkich stolic europejskich jedynie Londyn i Paryż były stolicami nieprzerwanie, siedem miast piastowało ta funkcje od XVw.

Od XVIw. I przez cały XVIIw. W stolicach europejskich państw nastąpił wielki wzrost, liczby mieszkańców, równocześnie zmienił się charakter miast i ich wewnętrzna struktura. Wielkie monumentalne budowle podkreślały centralizacje władzy, pałace królewskie i cesarskie wsiadczyly o absolutyzmie władzy, budynki rządowe wskazywały na charakter i funkcje scentralizowanego państwa. Po okresie absolutyzmu nastąpił rozwoj burżuazji, która również