81732

Dr Marek Tabor - Geografia Polityczna 5

ZARYS HISTORYCZNY ZMIAN NA MAPIE POLITYCZNEJ ŚWIATA

Charakterystyczna cecha stosunków panujących do czasów wielkich odkryć geograficznych było rozbicie ówczesnego świata na izolowane obszary. Z powodu słabego rozwoju dróg i srodkow komunikacji obszary Afiyki, Azji i Ameryki faktycznie były nie znane mieszkańcom Europy. W starożytności duża wiedze o swiecie mieli Fenicjanie, Kartagińczycy i Grecy, zna jacy dobrze obszary mórz Śródziemnego i Czarnego oraz wybrzeża Europy Zachodniej. Dopiero wraz z rozwojemgospodarczym oraz wewnętrznych i międzynarodowych powiązań handlowych w europie zaczęły powstawać wielkie państwa, którym towarzyszył proces tworzenia się narodów. Dzięki rozwojowi transportu obszaiy dotychczas izolowane wiązały się wzajemnie, a terytoria państwowe stawały się jednym organizmem gospodarczym. Rozpoczął się okres wielkich odkryć geograficznych, w którym trzy fakty odegrały bardzo istotna role i zaważyły na podzielę politycznym świata na wiele wieków. Były to: odkrycie Ameryki przez Kolumba, podroż Casco da Gamy do Indii, pierwsza podroż dookoła świata Magellana. Grupę państw odkrywców i zdobywców nowych terenów tworzyły: Portugalia, Hiszpania, Holandia, Anglia i Francja, do których potem dołączyły Niemcy, Rosja i Stany Zjednoczone. Pierwsze rozpoczęły podboj kolonii Portugalia i Hiszpania. Portugalia w XVIw. Osiągnęła maksymalny zasięg imperium kolonialnego. Od końca XVIIw. Do początku Xix. Trwała rywalizacja o hegemonie miedzy Wielka Brytania i Francja w Afryce, Azji i Ameryce. Głównym źródłem sukcesów Wielkiej Brytanii w walce z jej konkurentem była silna flota. Wielka Brytania dążyła przede wszystkim do opanowania mórz i kontrolowania ważniejszych szlaków morskich. Na kontynencie eurazjatyckim największych podbojow terytorialnych w XVII i Xviii. dokonała Rosja, opanowując Syberie, Az po Ocean Spokojny oraz Azje Środkowa i Kaukaz, a w Ameryce Północnej - Alaskę. Odkrycia geograficzne i podboje kolonialne towarzyszące tym odkryciom przyczyniły się do znacznego wzmożenia kontaktów międzynarodowych w skali światowej. W XIXw. Nastąpiły dalsze zmiany na mapie politycznej. Kongres wiedeński w 1815r. przyczynił się do poważnych zmian mapy politycznej europy. Do końca XIXw. Wielka Brytania zakończyła podboj Indii i ugruntowała pozycje w Azji i Afryce. Zmiany polityczne zaczly również z Ameryce. Na mocy pokoju paryskiego w 1763r. zakończono walkę francusko - angielska o Kanadę, która stała się posiadłością brytyjska. Uzyskanie niepodległości przez kolonie angielskie w Ameryce i wydarzenia polityczne w Europie stały się bodźcem do walki wyzwoleńczej w Ameryce Łacińskiej przeciw Hiszpanii i Portugalii. W latach 1810 - 1825 kraje lądowe Ameryki Łacińskiej uzyskały niepodległość i stały się republikami. W tym okresie Hiszpania i Portugalia znalazły się już poza mapa polityczna Ameryki Łacińskiej, jakkolwiek jeżyk i kultura świadczą nadal o ich wspólnych korzeniach. Nowy układ terytorialno - polityczny na przełomie XIX i XXw. odzwierciedlał przemiany społeczno ekonomiczne, typowe dla ustroju kapitalistycznego. Z mapy politycznej świata zniknęły tzw. Ziemie niczyje. Wszystkie obszary weszły w skład państw niezależnych lub stały się koloniami albo terytoriami zależnymi. Państwa eirropejskie w pogoni za koloniami kierowały się głownie chęcią zapewnienia sobie źródeł surowców i rynków zbytu. Dosc istotnym motywem do podboju niektórych terytoriów były także względy strategiczne. Pierwsza wojnę światowa uznano za wojnę majaca na celu nowy podział świata. Zmiany mapy politycznej świata po I wojnie światowej były wyrazem układu sil, kompromisu i ścierania się rożnych orientacji.