Biokataliza (trzecia fala biotechnologii - biokataliza przemysłowa)
Biokatalizator - natywne lub modyfikowane białko enzymatyczne, lub też indywidualna komórka o określonych preferencjach biotechnologicznych Uzdatnianie biokatalizy:
a. Poszukiwanie nowych biokataiizatorów o „niezwykłych właściwościach"
b. Wprowadzenie zmian w molekularnej strukturze biokatalizatora (mutacje punktowe, modyfikacje chemiczne)
c. Opracowanie odpowiedniej formy biokatalizatora (immobilizacja - związanie biokatalizatora z komponentem, sieciowanie kryształów)
d. Inżynieria środowiska reakcji (układy dwufazowe, ciecze nadkrytyczne, ciecze jonowe, rozpuszczalniki nadfluranowe.
1. Rybozymy - kwasy nukleinowe o właściwościach katalitycznych
2. Deoksyrybozymy
3. Abzymy - katalityczne przeciwciała. Przeciwciała, które rozpoznają stan przejściowy Danem reakcji - białkowy katalizator o mechanicznym działaniu podobnym do enzymu.
4. Mikrozymy - polipeptydy składające się z kilkunastu aminokwasów, wykazują określone właściwości katalityczne. Masa poniżej 10 kDa. Białka w ich strukturze mają między 4,3-8,7 kDa.
5. Ekstremozymy - enzymy pochodzące od organizmów ekstremofilnych
- termofile - powyżej 45 stopni C
- hipertermofile - powyżej 85 stopni C
- psychrofile - poniżej 0 stopni C
- acidofile - pH < 2
- alkalifile - pH > 10
- barofile - > 1 atm.
- halofile-c NaCI 4-5 M
- radiofile - wysoki poziom radiacji
- metalofile
- mikroanofile
- uetektofile
Ich wykorzystanie na podstawie skrobi do produkcji syropu fruktozowego (potrzebne jest ogrzewanie do 60 stopni C, żelatynacja i degradacja enzymatyczna)
6. Ukierunkowana ewolucja enzymów in vitro (w warunkach naturalnych jest to dobór naturalny)
- tworzenie biblioteki wariantów genu enzymu
- ekspresja, screening, selekcja
Co uzyskujemy? Zmianę specyficzności i właściwości, np.: większa stabilność mezofilnej subtylizyny.
7. Nowe formy biokataiizatorów
- stałe nośniki
- biokatalityczne plastiki - materiały polimerowe zawierające enzymy, które są aktywne i stabilne w wodzie i innych rozpuszczalnikach organicznych, (stymotrypsyna + Poli (metylo metakrylan) Sposób wytwarzania: chemiczny - modyfikacja enzymu chlorkiem akroilu - ekstrakcja rozpuszczalnika orgabicznego lub kopolimeryzacja z