3582410635

WSTĘP.

Prawo karne sensu largo; prawo karne w znaczeniu przcdrniotowem i pod-miotowem; prawo karne materjalne i formalne. — Źródła prawa karnego, obowiązującego na ziemiach polskich. — Nauka prawa karnego i polityka

kryminalna.

I. Prawo karne, dziedzina prawa publicznego, normuje stosunek prawny między sprawcą czynu, uznanego za przestępstwo, a państwem. Prawo karne w znaczeniu przedmio-towem obejmuje ogół norm prawnych, określających przestępstwo i jego skutki prawne; prawo karne w znaczeniu podmiot o w e m oznacza zakres uprawnień, a raczej zobowiązań, wynikających dla państwa z prawa karnego w znaczeniu przed miotowem (ius puniendi, dokładniej obowiązek karania).

Prawo karne materjalne czyli prawo karne w ściśl j-szem tego słowa znaczeniu zajmuje się przestępstwem i reakcją państwa wobec przestępstwa; prawo karne formalne czyli procesowe określa, które organa państwa i w jaki sposób są powołane do stosowania prawa karnego materjalnego.

II. Przedmiotem zarysu jest prawo karne materjalne (cy-wilne w przeciwieństwie do prawa karnego wojskowego), obowiązujące dziś w państwie polskiem. Źródła tego prawa stanowią w pierwszym rzędzie trzy ustawy karne, a mianowicie na ziemiach byłego zaboru austrjackiego kodeks karny z Tl maja 1852, na ziemiach dawnego zaboru niemieckiego kodeks karny z 15 maja 1871, a w b. Królestwie Polskiem kodeks karny rosyjski z 22 marca v. s. 1903 w wydaniu urzędowem polskiem, opartem na przepisach przechodnich, uchwalonych 7 sierpnia 1917 przez Tymczasową Radę Stanu Królestwa Polskiego — tudzież szereg ustaw uzupełniających lub zmieniających powyższe kodeksy (t. zw. nowele karne i ustawy karne dodatkowe [„Nebenge* setze" ]).

Ustawę karną austrjacką wprowadza patent cesarsl 27 maja 1852, zawierający dziewięć artykułów; sama ustawi n

składa się z dwu części, z których pierwsza „o zbrodniach" obejmuje 27 rozdziałów (§§ 1—232), druga zaś „o występkach i przekroczeniach" zawiera 14 rozdziałów (§§ 233—532).

Każda z tych części zawiera osobną część ogólną i szczególną tak, że część ogólną dla zbrodni obejmują następujące rodziały:

Rozdział I.:    O zbrodniach w ogólności (§§    1 —11),

„    II.:    O karaniu zbrodni w ogólności    (§§ 12 — 42),

„    III.:    O okolicznościach obciążających (§§ 43—45),

„    IV.:    O okolicznościach łagodzących    (§§ 46—47),

„    V.: O stosowaniu okoliczności obciążających

i łagodzących i o wliczaniu aresztu śledczego (§§ 48 — 55a),

,, XXVII : O umorzeniu zbrodni i kar (§§ 223—232); część ogólna dla występków i przekroczeń natomiast mieści się w następujących rozdziałach:

Rozdział 1.: O występkach i przekroczeniach w ogólności i o ich karaniu (§§ 233—239),

„    U.: O karach za występki i przekroczenia w ogól

ności (§§ 240-268).

„ III.: O karaniu nieletnich (§§ 269—273),

„ XIV.: O umorzeniu występków i przekroczeń tudzież • ich kar (§§ 526—532).

Ustawę karną niemiecką wprowadza ustawa z 31 maja 1870, obejmująca ośm paragrafów. Sama ustawa składa się z postanowień wstępnych (§§ 1 —12) i z dwu części, z których pierwsza „o karaniu zbrodni, występków i przekroczeń wogóle" obejmuje 5 rozdziałów (§§ 13—79). część druga zaś „o poszczególnych zbrodniach, występkach i przekroczeniach i o ich karaniu" zawiera 29 rozdziałów (§§ 80 —370).

Części ogólnej poświęcone są postanowienia wstępne i część pierwsza, obejmująca następujące rozdziały:

Rozdział 1.: Kary (§§ l3—42),

„    11.: Usiłowanie (§§ 43—46),

„    III.: Udział (§§ 47-50),

„ IV.: Powody, wykluczające lub łagodzące karę (§§ 51-72),

,,    V.: Zbieg kilku czynów przestępnych (§§73—79).

Kodeks rosyjski wprowadzają tymczasowo dla b. Królestwa Polskiego przepisy przechodnie, zawarte w 28 artykułach;