3582468908

Przestępstwem jest czyn człowieka (1) zabroniony przez ustawę obowiązującą w momencie jego popełniania (2) określającą jego znamiona (3), pod groźbą kary (4), bezprawny(6), zawiniony(7) i

społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy (8).

Czynem nie jest zachowanie się człowieka pod wpływem przymusu bezwzględnego, któremu nie mógł się on oprzeć i wobec tego nie było ono sterowane jego wolą. Od przymusu bezwzględnego należy odróżniać fizyczny lub psychiczny przymus względny. Polegający na wywieraniu nacisku na wolę człowieka, ale niewykluczający kierowania przez tę wolę jego zachowaniem się. W tego rodzaju przypadkach osoba popełniająca czyn pod przymusem względnym nie poniesie odpowiedzialności karnej. Wykluczenie odpowiedzialności nie będzie jednak spowodowane brakiem czynu, lecz działaniem w stanie wyższej konieczności (art. 26 KK).

Przestępstwo musi być czynem zabronionym przez ustawę karną, tzn. musi odpowiadać opisowi ustawowemu określonego typu przestępstwa (np. zniesławienia, paserstwa itd.). Opis ten składa się z elementów, które nazywamy ustawowymi znamionami przestępstwa, a których występowanie w czynie sprawcy musi być stwierdzone, by można było przypisać mu popełnienie określonego typu przestępstwa.

Ustawowe znamiona przestępstwa mogą dotyczyć różnych elementów jego struktury: podmiotu, strony przedmiotowej, strony podmiotowej lub przedmiotu.

Znamiona opisowe to te, których stwierdzenie nie wymaga stosowania ocen, a ich zakres znaczeniowy jest stosunkowo wyraźny. Można tu wymienić przykładowo takie znamiona, jak „pieniądz" (art. 310 KK), „uderza" (art. 217 KK), „w postępowaniu sądowym" (art. 233 KK).

Znamiona ocenne (wartościujące) natomiast wymagają, przy ustalaniu ich występowania w czynie, posługiwania się różnego rodzaju ocenami.

Bezprawność Czynu

Fakt, że jakiś czyn konkretny wypełnia znamiona określonego typu przestępstwa nie przesądza jeszcze ostatecznie, że mamy do czynienia z przestępstwem. Tak jest z reguły. Niekiedy jednak inne przepisy prawa karnego lub przepisy innej dziedziny prawa zezwalają, w pewnym zakresie, na zachowanie się wypełniające znamiona przestępstwa. Zestawienie konkretnego czynu wypełniającego znamiona z całym systemem prawa, może prowadzić do wniosku, że czyn ten nie jest bezprawny.

Przestępstwa nieumyślne są przestępstwami z nieostrożności, tzn. jako przestępstwo nieumyślne może być ocenione tylko takie wypełnienie znamion przestępstwa (nieumyślnego), które było rezultatem nieostrożnego zachowania się sprawcy. Kodeks w art. 9 § 2 mówi o „nie zachowaniu ostrożności wymaganej w danych okolicznościach".

Społeczna szkodliwość czynu

Zakładamy więc, że typy zachowań opisane przez ustawę jako przestępstwa są zachowaniami społecznie szkodliwymi, tzn., że konkretne czyny odpowiadające tym opisom ustawowym powodują naruszenie lub zagrożenie określonego dobra prawnego.

Z doświadczeń tworzenia i stosowania prawa karnego wynika jednak, że również wtedy, gdy pewien typ zachowania się jest generalnie społecznie szkodliwy, konkretnie popełniony czyn tego typu może