- lex retro non agit
Funkcje prawa karnego:
1. ochronna - charakteryzuje się tym, że normy prawa karnego chronią stosunki społeczne oraz prawa podmiotów przed najpoważniejszymi naruszeniami
2. gwarancyjna - gwarantuje nam zachowanie porządku prawnego zasady tej funkcji:
a) nullum crimen sine lege (nie ma przestępstwa bez przepisu ustawowego)
b) nulla poena sine lege ( nie można stosować kar innych niż przewiduje dany przepis prawny)
c) lex retro non agit (prawo nie działa wstecz)(istnieje zastosowanie przepisu korzystniejszego gdy wchodzi w życie nowy K.K. - w okresie „przejściowym”)
d) nullum crimen sine culpa (nie ma przestępstwa bez winy)(wina musi być udowodniona, przypisana)
3. prewencyjno - wychowawcza - charakteryzuje się tym, że z jednej strony przepisy prawa karnego mają na celu zapobieganiu popełniania przestępstw, z drugiej zaś strony poprzez swoje istnienie mają wychowywać społeczeństwo
4. kompensacyjna - odszkodowawcza
- przyczynowość normatywna_
- niepoczytalność, poczytalność w zn. st. ograniczona
Okoliczności wyłączające winę wiążą się ze sprawą przestępstwa i zaliczamy do nich:
- niepoczytalność, poczytalność ograniczoną, działanie pod wpływem błędu, działanie na rozkaz.
Przez niepoczytalność rozumie się taki stan sprawcy, w którym nie może on w czasie popełnienia czynu zabronionego rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem. Przyczyna niepoczytalności może być upośledzenie umysłowe, choroba psychiczna lub inne zakłócenia czynności psychicznych, zaś skutki tego stanu dotykać mogą bądź sfery intelektu, bądź sfery woli, albo obu tych sfer łącznie, jak to się dzieje najczęściej. Wyłączenie winy i odpowiedzialności wchodzi w grę tylko wtedy, gdy sprawca był niepoczytalny w czasie popełnienia czynu zabronionego. Niepoczytalny sprawca czynu zabronionego nie ponosi odpowiedzialności karnej, jednakże można wobec niego zastosować środki zabezpieczające np. umieszczenie w zakładzie psychiatrycznym, jeżeli jego pozostawienie na wolności grozi poważnym niebezpieczeństwem dla porządku prawnego. Poczytalność ograniczona - przyczyna jej mogą być: upośledzenie umysłowe, choroba psychiczna lub inne zakłócenie czynności psychicznych, występujące w znacznie mniejszym nasileniu niż przy niepoczytalności. Ograniczenie poczytalności nie uchyla winy, a jedynie ją umniejsza, co nie może pozostać bez wpływu na odpowiedzialność kamą. W przypadku znacznego ograniczenia poczytalności ustawa przewiduje możliwość nadzwyczajnego złagodzenia kary., natomiast w sprawach czynów drobniejszych, jakimi są wykroczenia, można w takim wypadku w ogóle odstąpić od wymierzenia kary.
W przypadku odurzenia alkoholowego lub narkotykami przyjmuje się że osoba dorosła i poczytalna w czasie picia alkoholu albo odurzania się narkotykami ma możliwość przewidzenia skutków swojego zachowania. Odpowiedzialność wyłącza więc upojenie nietypowe (patologiczne), jak również sytuacja, gdy sprawca został odurzony podstępem, zastosowano wobec niego przymus albo groźbę karalną.