1109145013

12 Anna Raszeja-Specht. Hanna Bielarczyk

ju leczenia, która umożliwi właściwą interpretację wyniku w laboratorium. Wśród informacji powinny znaleźć się informacje dotyczące czasu pobrania, stosowanych leków, płynów infuzyjnych lub specjalnych ograniczeń dietetycznych.

Materiałem biologicznym, w którym najczęściej wykonywane są badania laboratoryjne jest krew żylna, tętnicza lub włośniczkowa oraz mocz, rzadziej płyn mózgowo-rdzeniowy, kał, ślina, kamienie moczowe lub żółciowe, wycinki tkankowe, komórki, oraz płyny - punktat szpiku kostnego, opłucnej, otrzewnej, stawów, cyst itp.

Tabela 1.1. Najczęstsze przyczyny zlecania badań laboratoryjnych

Przyczyna	Przykład
Badania przesiewowe -w celu wykrycia określonej choroby w wybranej populacji ludzi	•    Okresowe badania kontrolne pracowników •    Badania noworodków w kierunku mukowiscydozy, fenyloketonurii i niedoczynności tarczycy. •    Badania przeciwciał anty-HIV, anty-HCV i anty-HBs - przed przyjęciem do szpitala.
Rozpoznanie choroby	Potwierdzenie lub wykluczenie choroby, na którą wskazuje badanie kliniczne
Określenie stopnia uszkodzenia narządów	Badania biochemiczne funkcji wątroby, nerek - w stanach zapalnych, zatruciach itp.
Ocena i monitorowanie przebiegu choroby	•    W chorobach przewlekłych - immunologiczne mar kery uszkodzenia wątroby w wirusowym zapaleniu wątroby, mikroalbuminuria w cukrzycy, białko C-reaktywne (CRP) itp. •    Badania tzw. hemostatycznych i lipidowych czynni ków ryzyka, w celu określenia ryzyka miażdżycy. •    Pomiary kreatyniny u dializowanych pacjentów.
Ocena skuteczności leczenia	Poziom glukozy i HbA)c w cukrzycy. Poziom cholesterolu i triglicerydów w leczeniu hiperli-pidemii.
Monitorowanie stężenia leków podczas terapii	Ustalenie poziomu terapeutycznego leków przeciwpa-daczkowych, dawki, zakresu stężeń terapeutycznych. Leczenie białaczek cytostatykami, podawanie leków immunosupresyjnych po przeszczepach.
Inne	Powtórne zlecanie badań, badania naukowe, zaspokajanie ciekawości lekarza itp.

Lekarz współpracujący z laboratorium powinien zapoznać się z jego działalnością poprzez korzystanie z informatora (katalogu) opracowanego przez laboratorium, dostępnego w formie drukowanej lub elektronicznej. Katalog badań powinien zawierać spis badań wykonywanych w danym laboratorium, zakresy