1109145057

Materiały do ćwiczeń z parazytologii

Materiały do ćwiczeń z parazytologii

rdzeniowym. Postacią inwazyjną dla much tse-tse jest również postać trypomastigota, którą zarażają się ssąc krew człowieka lub zwierząt. Postać ta przekształca się w ciele owada w postać epimastigota, a następnie w gruczołach ślinowych much - w trypomastigota. Swidrowce nie wyrządzają muchom tse-tse żadnej widocznej szkody.

Chorobotwórczość. Swidrowiec gambijski wywołuje u człowieka śpiączkę afrykańską - trypa-nosomozę (trypanosomosis), która przebiega w dwóch fazach:

I    - okres przebywania pasożyta w osoczu; charakteryzuje się nieregularną wysoką gorączką,

dreszczami, bólami głowy, powiększeniem węzłów limfatycznych i śledziony;

II    - okres występowania świdrowca w płynie mózgowo-rdzeniowym; występują wówczas zabu

rzenia psychiczne, stany pobudzenia i śpiączki prowadzące do ogólnego wyniszczenia organizmu i śmierci.

Objawy trypanosomozy związane są z obecnością toksycznych produktów przemiany materii pasożyta. Rocznie z powodu śpiączki afrykańskiej umiera na świecie ok. 5 tyś. osób.

Wykrywanie. Materiałem do badania są: krew, punktat z mostka, osad płynu mózgowo-rdzeniowego. W rozmazie bezpośrednim widać pasożyty poruszające się charakterystycznym ruchem świdrującym; w rozmazie utrwalonym i zabarwionym barwnikiem Giemsy (fabryczny preparat zawierający eozynę i ażur metylowy, barwi także bakterie i riketsje) oraz w preparacie tzw. grubej kropli krwi wykrywa się postać trypomastigota.

Grubą kroplę krwi wykonuje się następująco: na szkiełku przedmiotowym rozprowadza się krew w postaci krążka, suszy na powietrzu bez utrwalania, następnie barwi roztworem Giemsy. Erytrocyty ulegają wówczas hemolizie, a w preparacie pozostają krwinki białe, płytki krwi i ewentualnie pasożyty. Stosuje się także odczyny immunologiczne oraz metody molekularne (PCR).

Zapobieganie i zwalczanie dokonuje się przez niszczenie much tse-tse, unikanie miejsc wilgotnych (biotopem much tse-tse są okolice rzek i jezior); badanie krwiodawców na obszarach endemicznego występowania trypanosomoz; stosuje się diagnostyczne testy serologiczne, umożliwiające eliminację chorych dawców.

Śpiączka afrykańska, mimo intensywnego jej zwalczania, stanowi w krajach Środkowej i Zachodniej Afryki wciąż jeszcze problem o dużym znaczeniu społecznym.

*) Liczby w nawiasie oznaczają pozycję piśmiennictwa (patrz str. 111), z którego reprodukowano daną rycinę.

16