1109145069

Materiały do ćwiczeń z parazytologii

Gatunek żywiciela, który zajmuje wśród innych gatunków pierwsze miejsce pod względem intensywności i ekstensywności zarażenia w danych warunkach ekologicznych, nazywa się żywicielem głównym. Gatunki żywicieli cechujące się niskim stopniem zarażenia w porównaniu do żywiciela głównego, noszą nazwę żywicieli pomocniczych. Niekiedy organizmy mogą się przypadkowo zarazić pasożytem, chociaż zasadniczo nie są dlań żywicielami - nazywamy je wtedy żywicielami przypadkowymi. Np. człowiek może być żywicielem przypadkowym motylicy wątrobowej - pasożyta zwierząt roślinożernych. Żywiciel parateniczny, czyli rezerwowy, jest to żywiciel postaci larwalnej, niekonieczny do zamknięcia cyklu rozwojowego pasożyta. Pasożyt z reguły nie przechodzi w tym żywicielu żadnych zmian. Żywiciel parateniczny jest związany z łańcuchem pokarmowym właściwego żywiciela. Ułatwia przenoszenie pasożyta z żywiciela pośredniego na ostatecznego.

4.    Wrota inwazji

Wniknięcie pasożyta do organizmu żywiciela nosi nazwę inwazji, a miejsce wniknięcia określa się wrotami (drogą) inwazji (droga doustna - per os, poprzez skórę - per cutem. dopochwowa - per vaginam, doodbytnicza - per rectum, przez łożysko - per placentam).

5.    Intensywność zarażenia i prewalencja

Pojęcie intensywność zarażenia oznacza liczbę pasożytów znajdujących się w jednym osobniku żywicielskim, a prewalencja, czyli ekstensywność (zarażenia) - procent zarażonych osobników w danej populacji żywiciela.

6.    Cykle rozwojowe pasożytów

Rozwój pasożyta jest związany z jego żywicielem, bądź przebiega w środowisku zewnętrznym. Niekiedy cały rozwój ma miejsce w jednym żywicielu. Całość ontogenetycznego rozwoju pasożyta obejmującego wszystkie postacie rozwojowe określa się jako jego cykl rozwojowy (życiowy). Wyróżnia się cykl rozwojowy prosty:

-    jednożywicielski (holokseniczny) bez zmiany żywiciela (glista ludzka, wesz ludzka). Jego szczególnym przypadkiem jest cykl homokseniczny, gdy rozwój pasożyta przebiega całkowicie w żywicielu, a tylko jego formy dyspersyjne (cysty, jaja) wydalane są do środowiska zewnętrznego

oraz cykl rozwojowy złożony:

-    wielożywicielski (heterokseniczny),

w którym występuje żywiciel pośredni i ostateczny, a między stadiami pasożytniczymi mogą występować stadia wolno żyjące, np. u motylicy wątrobowej.

Postać rozwojowa (stadium rozwojowe) pasożyta, którą zaraża się żywiciel, nosi nazwę inwazyjnej (np. cysta lamblii, jajo glisty ludzkiej z larwą po pierwszym linieniu, otorbiona larwa włośnia krętego).

7.    Chorobotwórczość

Choroby pasożytnicze - parazytozy (parasitosis) - to choroby inwazyjne. Natomiast chorobami infekcyjnymi określa się choroby wywoływane przez mikroorganizmy: bakterie, wirusy, riketsje i grzyby. Choroby pasożytnicze (też zakaźne) są szczególnym wynikiem interakcji biocenotycznej dwu różnych gatunków: żywiciela (chorego) i patogena (czynnika chorobotwórczego).

Nazwy parazytoz tworzy się dodając do pnia nazwy rodzajowej końcówki: -oza (nazwa polska) lub - osis (nazwa łacińska), np. Toxoplasma - Toksoplazma —* toxoplasmosis, toksoplazmoza.

Parazytoza może przebiegać w postaci ostrej (2-3 tygodnie), podostrej (3-6 tygodni) lub przewlekłej (ponad 6 tygodni). Może też występować zarażenie bezobjawowe, czyli nosicielstwo bez uchwytnych objawów klinicznych, np. w przypadku zarażenia dorosłych owsikiem ludzkim.

Niektóre parazytozy określa się jako endemiczne, tzn. stale występujące na danym terenie, np. zimnica endemiczna.

Parazytozy odzwierzęce (zoonozy) - to choroby występujące i u człowieka i u zwierząt, od których człowiek się zaraża. Zwierzęta mogą stanowić rezerwuar pasożyta.

9