1437212033

WARSZTATY 2005 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie

3.    Metody badań

Skład ziarnowy pobranych próbek karbońskich odpadów powęglowych oznaczono metodą sitową zgodnie z PN-91/B-06714.15. Poprzez kwartowanie wydzielono próbki jednostkow e.

Badania mineralogiczne wykonano rentgenowską metodą dyfrakcyjną (XRD) używając dyfraktometru firmy Philips PW 3710. Stosowano metodę proszkową (DSH), promieniowanie CuK« z monochromatorem grafitowym i program operacyjny X'Pert for WIN (X‘Pert Plus 1999). Skład mineralny zidentyfikowano na podstawie danych z kartoteki ASTM. (Gaweł, Muszyński 1992). oraz z bazy International Centre for Diffraction Data (JCPDS 1997) sprzężonej z dyfraktometrem programem PCPDFWIN v. 1.30. Badania wykonano w Pracowni Rentgenograficznej Zakładu Mineralogii Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Podstawowy skład chemiczny oraz zawartość pierwiastków śladowych w badanych odpadach oznaczono metodą spektrometrii fluorescencji rentgenowskiej (XRF). Wykorzystano sekwencyjny spektrometr typu PW 1404 firmy Philips. Oznaczenia wykonano w oparciu o opracowane metody w Zakładzie Monitoringu Środow iska GIG (Bojarska i Bzowski 1997, Bzowski i Bojarska 2003).

Wyciągi wodne z badanych kaibońskich odpadów powęglowych wykonano w proporcji 1:10. Metodyka taka jest zgodna z wytycznymi zawartymi w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 27.12.2000r. (Dz.U. Nr 120, poz. 1284) zalecanymi przez Państwową Inspekcję Ochrony Środowiska. Wyciąg wodny (test wymywalności) jest jedną z najlepszych metod określenia ilości zanieczyszczeń uruchamianych z odpadów do środowiska i preferowany jako metodyka badawcza odpadów w krajach Unii Europejskiej (Report 1994, Heasman 1997).

Podstawowe składniki wyciągu wodnego: sód i potasu oznaczono foto metrycznie wg PN-ISO 9964-3:1994, azotany zmodyfikowaną metodą Kjeldahla (Ostrowska i in. 1991), chlorki metodą Mohr'a wg PN-ISO 9297:1994, a siarczany wagowo wg PN-74/C-04566.09. Zawartości metali ciężkich oznaczono metodą spektrometrii emisyjnej z plazmą wzbudzoną indukcyjnie (AES-ICP). wykorzystując spektrometr Optima 3000 DV Perkin Elmer.

Oznaczenia fizykochemiczne wykonano w Laboratoriach: ,.Pomiar-GIG"Sp. z o.o. w Lublinie posiadającym wdrożony system jakości zgodny z PN-EN ISO/IEC 17025:2001 oraz w posiadającym Certyfikat Akredytacji PCA Laboratorium Analiz Odpadów Stałych Zakładu Monitoringu Środowiska GIG w Katowicach

4.    Wyniki badań

4.1. Monitoring ilości karbońskich odpadów powęglowych

Monitoring odpadów karbońskich skal płonnych składa się z podsystemu obejmującego badania, zbieranie i gromadzenie informacji dotyczących ich ilości i jakości oraz systemu oceny w tych elementach. Uzyskane informacje na temat monitoringu ilości karbońskich odpadów powęglowych wytwarzanych w kopalni węgla kamiennego ..Bogdanka" wykazują, że w latach 1993 - 2003 powstawało rocznie od 1186,9 do 2043,4 tys. ton odpadów. Zarówno w 1993 jak i 2001 roku zagospodarowano ponad 98% odpadów a bardzo małe ilości (16,8 i 17,88 tys. ton) umieszczono na składowisku. Natomiast w latach 2002 i 2003 gospodarczo wykorzystano 100% odpadów (tab. 4.1).