4509428

WARSZTATY 2005 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie

5. Monitoring hydrogeologiczny i proponowane rozwiązania techniczne

Wyniki badań potowych przeprowadzonych w ostatnim dziesięcioleciu i przedstawione w licznych opracowaniach wskazują, że wpływy deformacji poeksploatacyjnych na powierzchnię do roku 2015 i sposoby rekultywacji proponowane w Ocenie Oddziaływania na Środowisko (OOS) pozostały nadal aktualne.

Monitoring zalewisk prowadzony w tym okresie przyczynił się do uściślenia, głębszego uzasadnienia i rozszerzenia przedłożonych w OOS propozycji (Tabor i in. 1995). Wymieniona idea rekultywacji opiera się na kilku istotnych, ogólnych elementach:

1) Zalewiska poeksploatacyjne uformowane nie będą odwadniane docelowo dla przywrócenia użytkowania rolnego. Pozostawione zbiorniki, których głębokość przekracza np. 1,0 m należy' obwałować; tu rozważano system kaskadowy (kilka zbiorników) lub jeden głębszy zbiornik.

2) Rzędna zwierciadła wody w zbiornikach powinna być zbliżona do warunków naturalnych sprzed uruchomienia eksploatacji.

3) Docelowo płytkie partie zalewisk, do głębokości np. 1,0 m można drenować rowami opaskowymi, jednakże ze względu na dość korzystne parametry geochemiczne byłaby wskazana likwidacja tych obniżeń odpadami karbońskimi. Takie rozwiązanie umożliwia zapobieżenie okresowym poroztopowym podtopieniom (funkcjonowanie spływu powierzchniowego) i rekultywację biologiczną.

4) Na całym obszarze w okresie nieustabilizowanych osiadań i okresowego występowania niecek bezodpływowych jest możliwość odwadniania rowami przekraczającymi powstające nowe działy wodne w ciągu kilku do kilkunastu lat (zwierciadło wody do 1,0 m p.p.t.), tj. do rzędnej zwierciadła wody u wylotu z terenu górniczego następujących cieków:

a) rzeka Świnka + 167,4 m n.p.m. (Podglębokie)

+ 164.8 m n.p.m. (Wesolówka)

b) rów Żelazny + 164,8 m n.p.m. (Wesolówka)

c) rów A + 167,0 m n.p.m. (Dratów)

W obszarze formujących się zalewisk wydzielić można dwie strefy przestrzenno -

czasowe:

a) w zewnętrznej strefie niecki osiadania formujące się małe zagłębienia bezodpływowe; zbierającą się wodę można odprowadzić krótkimi rowami lub studniami chłonnymi do drugiej warstwy wodonośnej w stropie czwartorzędu, co przy niskim nakładzie kosztów odsunie w czasie zarówno meliorację płytkich zalewisk jak i wywłaszczenia w tej strefie,

b) w obszarze wewnętrznym niecki osiadania drenaż doraźny zarówno powstających małych niecek bezodpływowych jak i zlewni cieków głównych przestaje funkcjonować sprawnie po obniżeniu się zwierciadła zalewisk do rzędnych jak wyżej. Jest to moment, w którym powinno następować formowanie obwałowań nowopowstających sztucznych zbiorników w miejsce zalewisk poeksploatacyjnych różnej głębokości.

5) Złoża torfu i gruntów organicznych w dolinie Świnki i rowu A; przed przystąpieniem do budowy zbiorników należy je wyeksploatować (torf i grunt}^- do wykorzystania w rekultywacji) co zabezpieczy powstające zbiorniki przed wypływaniem torfu na powierzchnię i blokowaniem urządzeń hydrotechnicznych.

6) Przepływowo - naporowy reżim warunków hydrodynamicznych w obszarze kopalni między działem wodnym na Pojezierzu i rzekami: Świnką i Wieprzem gwarantuje stosunkowo szybką wymianę wód w sztucznych zbiornikach powierzchniowych - poeksploa-