1636661874

17

1. Ewolucja i stan obecny idei i praktyki resocjalizacji

przestępstwa jest uwarunkowana antyspołecznością jednostki. Przestępca jest istotą nieprzystosowaną społecznie. Reakcja, czyli resocjalizacja ma zneutralizować antyspołeczność i nieprzystosowanie społeczne. Ruch obrony społecznej odrzuca pojęcie kary, a sam proces karania utożsamia z terapią. Stąd wysnuć można wniosek, że czas tej terapii nie może być z góry określony. Ruch obrony społecznej, jako najbardziej radykalna konsekwencja założeń pozytywistycznych, rozwinął się głównie w Skandynawii i Stanach Zjednoczonych (Kusz-talj., 2002, s. 265). Praktyka penitencjarna była tam nastawiona na resocjalizację w skrajnej postaci, co uwidaczniało się w nieozna-czaniu w wyrokach długości wykonywania kary, zastąpieniu sądów przez specjalne komisje, orzekające o gotowości osadzonego do powrotu do społeczeństwa. Wiązało się to ze znacznymi nakładami finansowymi, które jednakże nie powodowały zmniejszenia się rozmiarów przestępczości w Stanach Zjednoczonych.

Rozwój wiedzy o człowieku i społeczeństwie, a także początki psychologii rozwojowej traktowanej od drugiej połowy XIX wieku jako nauki sprawił, że powszechnie zaczęto zwracać uwagę na potrzebę odmiennego sposobu postępowania z nieletnimi i młodocianymi, co znalazło wyraz w stosowaniu środków wychowawczych i poprawczych wobec nich, zamiast środków stricte karnych. Działające dotychczas prywatne lub kościelne domy poprawy stały się przedmiotem zainteresowania państwa i ustawodawstwa. Wychowawczo--resocjalizacyjny model postępowania z nieletnimi, wyrastający z pozytywizmu, opiera się na następujących zasadach:

-    nieletni jako jednostka zdeterminowane psychicznie i społecznie nie może ponosić odpowiedzialności za swoje czyny,

-    nieletni jest przedmiotem postępowania, w który organy ścigania sprawują władzę dyskrecjonalną,

-    kara, a ściślej środki oddziaływania, mają resocjalizować nieletniego,

-    czyn nieletniego nie jest powiązany z sankcją i w wymiarze sprawiedliwości nie ma on większego znaczenia (Kusztal. J., 2002, s. 265, cyt. za: Wójcik D., Ostrihanska Z., Czarnecka-Dzialuk B., 1998, s. 208 i n.).

Kompromitacja nurtu resocjalizacyjnego w Stanach Zjednoczonych przyniosła ostrą krytykę i zaowocowała powstaniem kierunku neoklasycznego w prawie karnym i kryminologii.

System resocjalizacji...2