WYBRANE PRZEPISY CZ
ŚCI SZCZEGÓLNEJ
Poniżej krótkie omówienie wybranych przepisów z części szczególnej (pomocne przy rozwiązywaniu
kazusów).
I. Art. 148 k.k.  ob. przypisanie
1. paragraf 1.  typ zasadniczy,
- dobrem prawnym chronionym jest życie ludzkie, (moment początkowy  początek
bólów porodowych rozwierających lub w przypadku cesarskiego cięcia - a w
wypadku operacyjnego zabiegu cesarskiego cięcia kończącego ciążę - od podjęcia
czynności zmierzających do przeprowadzenia tego zabiegu; moment końcowy 
trwałe i nieodwracalne ustanie funkcji pnia mózgu - śmierć mózgowa); brak dobra
chronionego prawem w momencie podejmowania ocenianej czynności wyklucza
realizacje znamion ze 148 lub 155 k.k. (lekarz naruszając reguły sztuki lekarskiej
podaje matce w ciąży lekarstwo wskutek którego u dziecka powstają wady układu
oddechowego i umiera tuż po narodzeniu  niekaralne zachowanie)
- przestępstw powszechne (przez zaniechanie, przy zachodzeniu przesłanek z art. 2
k.k.- indywidualne), skutkowe (konieczność wykazania obiektywnego przypisania
skutku);
- czynnością sprawczą jest każde zachowanie, któremu może zostać obiektywnie
przypisane spowodowanie skutku śmiertelnego; najczęściej oddziaływanie fizyczne
na organizm (np. zadawanie ciosów, duszenie, trucizna)
- przestępstwo umyślne  zarówno zamiar bezpośredni jak i wynikowy (ustala się
biorąc m. in pod uwagę- rodzaj użytego narzędzia, siłę zadawanych ciosów i ich
umiejscowienie, motywy działania sprawcy )
2. paragraf 2  uznany za niekonstytucyjny wyrokiem TK
3. paragraf 3
a. zabójstwo jednym czynem więcej niż jednej osoby  np. podłożenie materiału
wybuchowego; w wyniku wybuchu giną 4 osoby
- typ kwalifikowany ze względu na skutek zachowania sprawcy
- każdy ze skutków musi zostać obiektywnie przypisany temu samemu zachowaniu
sprawcy (jeden czyn)
- skutki mogą wystąpić w różnym czasie
- strona podmiotowa  zarówno zamiar bezpośredni jak i zamiar wynikowy (jeden
skutek może być z zamiarem bezpośredni, inny z wynikowym), nie może być żaden
ze skutków spowodowany nieumyślnie,
b. zd. 2  był wcześniej skazany prawomocnie skazany za zabójstwo)
- przesłanka ustawowego zaostrzenia kary
- tylko jeżeli wcześniejsze zabójstwo było popełnione w postaci sprawczej (nie
podżeganie lub pomocnictwo), popełnione może być natomiast w formie jednej z
1
postaci stadialnych i tylko jeżeli było to zabójstwo typu kwalifikowanego lub
zasadniczego (to drugie zabójstwo też musi być typu zasadniczego lub
kwalifikowanego)
c. problem!!!! Za bardzo nie ma jakiej kary wymierzyć, bo przepis do którego jest
odwołanie nie obowiązuje; wątpliwości budzi zatem twierdzenie, że mamy w
art. 148 par. 3 k.k. do czynienia z typem czynu zabronionego
4. paragraf. 4  zabójstwo typu uprzywilejowanego ze wglądu na szczególne właściwości
strony podmiotowej
- strona podmiotowa- umyślność (zamiar ewentualny lub bezpośredni)
- afekt fizjologiczny (nie związany z odchyleniami psychiki od normy  jeżeli reakcja
strachu, przerażenia i adekwatnego do tego zachowania ma podłoże w
upośledzeniu umysłowym lub innym tego rodzaju zakłóceniu czynności
psychicznych to wówczas można zastanawiać się czy nie mamy do czynienia z
działaniem z ograniczoną poczytalnością -art. 31 k.k.)
- wzburzenie musi być silne
- wzburzenie musi być usprawiedliwione okolicznościami  okoliczności wyłącznie
zewnętrzne, które z punktu widzenia ocen społecznych mogą zasługiwać na pewne
zrozumienie , jest współmierne do wywołującej je przyczyny
- przyczynę silnego wzburzenia musi stanowić zachowanie pokrzywdzonego,
polegające na wyrządzeniu sprawcy krzywdy, ocenianej w społeczeństwie
nagannie, nie będzie uznana za usprawiedliwioną gwałtowna reakcja w stosunku do
osoby trzeciej, która okoliczności wywołującej tę reakcję nie spowodowała
- zachowanie to nie może być oceniane w oderwaniu od stosunków istniejących
pomiędzy stronami konfliktu  napięcie istniejące pomiędzy nimi może bowiem
wzrastać od pewnego czasu, a zdarzenie mające miejsce bezpośrednio przed
dokonaniem przestępstwa stanowić może dopełnienie wcześniej doznanych krzywd,
- możliwość zbiegu art. 148 ż 4 z art. 31 ż 2  gdy oprócz silnego wzburzenia
stanowiącego konsekwencje afektu fizjologicznego tj. mieszczącego się normie a
nie związanego z odchyleniami od tej normy, dojdzie do wynikających z
upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych zakłócenia
w rozpoznaniu czynu lub pokierowaniu swoim postępowaniem
- spowodowanie śmierci w stanie silnego wzburzenia przy użyciu broni palnej 
poniesie odpowiedzialność wyłącznie z art. 148 ż 4 k.k, - elementy kwalifikujące
odnoszą się wyłącznie do typu zasadniczego
III. Art. 150 tzw. zabójstwo eutanatyczne. ob. przypisanie
1. Przedmiot ochrony  życie człowieka
2. przestępstwo powszechne- każdy może być sprawcą
3. czynność sprawcza  każde zachowanie pozostające w związku przyczynowym i
normatywnym ze śmiercią, przestępstwo materialne  dla dokonania konieczne jest
powstanie skutku w postaci śmierci człowieka
2
4. przedmiot czynności wykonawczej  człowiek żądający pozbawienia go życia,  żądanie
 wyraz woli dysponenta dobra pozbawienia go tego dobra, więcej niż prośba  musi istnieć
element presji na psychikę adresata żądania, podmiot nie musi mieć zdolności do czynności
prawnych w rozumieniu prawa cywilnego wystarczy że będzie posiadał rozeznanie, co do
znaczenia swojego żądania (wyklucza to skuteczność żądania osób upośledzonych
umysłowo, chorych psychicznie, będących pod wpływem alkoholu lub chwilowego
załamania, czy także dzieci poniżej 16 r. życia), musi być wyrażone dobrowolnie bez
wpływu z zewnątrz (przymusu)
5. strona podmiotowa  tylko umyślnie i to z zamiarem bezpośrednim , przestępstwo
kierunkowe znamienne motywem: działanie pod wpływem współczucia, celem działania
sprawcy  skrócenie cierpień innej osoby, musi istnieć związek pomiędzy współczuciem
(obiektem którego jest osoba żądająca pozbawienia życia a nie np. jej najbliżsi) a
zachowaniem sprawcy zmierzającym do pozbawienia życia.
IV. Art. 151
1) podmiot  przestępstwo powszechne
2) Przedmiot ochrony  życie człowieka
3) przedmiotem czynności wykonawczej  człowiek zdolny do właściwego
rozpoznania znaczenia czynu w postaci targnięcie się na własne życie; nie jest więc
przedmiotem tego czynu osoba która nie ukończyła 16 lat, albo osoba niepoczytalna
4) czynność sprawcza  poprzez namowę (rozumianą jak w art. 18 ż 2
k.k.) lub udzielnie pomocy (tak jak w art. 18 ż 3 k.k. -może być też przez zaniechanie, w
przypadku gwaranta),  doprowadzenie do targnięcia  - dla dokonania czynu wystarczające jest
aby osoba której udzielono pomocy lub która nakłania podjęła próbę odebrania sobie życia; nie
jest konieczna dla dokonania śmierć osoby (dlatego jest to przestępstwo konkretnego
narażenia na niebezpieczeństwo)
5) strona podmiotowa  gdy czynność sprawcza nakłanianie  tylko z
zamiarem bezpośrednim, gdy w formie udzielenie pomocy  z zamiarem bezpośrednim lub
wynikowym
IV. art. 155 nieumyślne spowodowanie śmierci ob. przypisanie
Przestępstwo powszechne z działania, (przez zaniechanie - indywidualne), strona podmiotowa -
nieumyślne
V. art. 156 i 157 ob. przypisanie
A. czyny zabronione skutkujące określonym uszczerbkiem na zdrowiu (lekkim 157 ż 2,
średnim  157 ż 1, czy ciężkim  156 ż 1 k.k.); wszystkie mają charakter typów
podstawowych (nie kwalifikowanych czy uprzywilejowanych)
B. podmiot  przestępstwo powszechne z działania (indywidualne przez zaniechanie)
C. czynność wykonawcza  spowodowanie określonego uszczerbku  czyli każde
zachowanie, które może stanowić podstawę dla obiektywnego przypisania skutku
(konkretnego uszczerbku)
D. Przedmiot czynności wykonawczej  człowiek
3
E. skutek:
a) art. 156 ż 1  ciężki uszczerbek na zdrowiu (jego postacie są wyliczone enumeratywnie
w ż 1; choroba długotrwała - trwająca ponad 3 miesiące)
b) art. 157 ż 1 średni uszczerbek na zdrowiu (trwający dłużej niż 7 dni i nie będący
ciężkim)
c) art. 157 ż 2  lekki uszczerbek na zdrowiu  trwający nie dłużej niż 7 dni (nie będący
naruszeniem nietykalności cielesnej, musza być siniaki, obtarcia itd.)
F. art. 156 ż 3 jest typem kwalifikowanym przez następstwo (umyślno  nieumyślnym),
następstwem jest śmierć
VI. Art. 158
A. paragraf 1
1. Cel: Potrzeba uproszczenia budowy typu czynu zabronionego dla ominięcia trudności
dowodowych, (kilka osób uczestniczy w bójce, której skutkiem są uszkodzenia ciała jej
uczestników, nie trzeba udowadniać, który z walczących zadał cios, szczególnie w sytuacji,
gdy uszkodzenie może być efektem działania wielu osób, i nie do końca wiadomo których)
2. Strona podmiotowa  tylko umyślnie
3. Czynność wykonawcza:  branie udziału w bójce lub pobiciu udział polega nie tylko na
zadawaniu ciosów danej osobie, ale i np. na zagrzewaniu do zadawania ciosów (np.
krzyczenie dołóż mu, blokowanie drogi, podawanie narządzi). Nie jest to zatem
podżeganiem do uczestniczenia w bójce, tylko sprawstwem udziału w bójce zachowanie
sprawcy mające postać podżegania i pomocnictwa jeżeli odbywa się w czasie i miejscu
ataku na ofiarę przez jednego lub wielu sprawców; przyjęcie takiej solidarnej postawy z
napastnikami, że wynika z niej potencjalna gotowość zadania ciosu.
a. bójka - zajście pomiędzy trzema osobami, w którym każdy jednocześnie jest atakującym i
atakowanym
b. pobicie - czynną napaść przynajmniej dwóch osób na jedną osobę albo grupy osób na
grupę, przy czym w tym ostatnim przypadku do atakujących należy przewaga(można
wskazać atakujących i atakowanych), działanie napadniętego ma zmierzać do obrony
Nie zawsze udział w bójce lub pobiciu jest przestępstwem; tylko w takich bójkach (pobiciach),
które niosą ze sobą niebezpieczeństwo utraty życia lub uszczerbku na zdrowiu opisanego w art.
156 ż 1 i 157 ż 1; innymi słowy: uczestnicy mają się atakować wzajemnie z takim natężeniem,
że stwarza to niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała, ciężkiego uszczerbku
na zdrowiu lub średniego uszczerbku na zdrowiu
Podmiotem przestępstwa może być także osoba, która doznała obrażeń w bójce, a także osoba,
której osobisty udział w bójce nie wykazuje cech działania niebezpiecznego dla życia człowieka
lub jego zdrowia
B. paragraf 2 i 3
tzw. kwalifikowana bójka, stopień jej niebezpieczeństwa jest wyższy i wyraża się skutkiem w
postaci uszczerbku na zdrowiu określonym w art. 156 k.k. (ż 2) lub śmierci (ż 3 )
4
Następstwo objęte ma być nieumyślnością, tj. sprawca musi przewidzieć lub mieć obiektywną
możliwość przewidzenia, że efektem bójki może być nawet ciężki uszczerbek na zdrowiu lub
śmierć człowieka
Skutek bójki, decydujący o kwalifikacji nie musi odnosić się do uczestników bójki lub pobicia,
ale też do świadka bójki ( np. nie biorących w niej udziału innych uczestników zabawy);
odpowiedzialność za typ kwalifikowany zachodzi także, gdy skutki określone w ż 2 dotknęły nie
tylko ofiar pobicia ale i sprawców pobicia, ratio legis polega bowiem na powstrzymaniu się do
udziału w bójkach lub pobiciu które mogą doprowadzić do ciężkich skutków dla zdrowia lub
życia człowieka.
Związek przyczynowy  pomiędzy działaniem wszystkich uczestników bójki a opisanym w
ustawie skutkiem.
Odpowiedzialność za udział w bójce nie wyłącza odpowiedzialności sprawcy bójki, który swoim
działaniem spowodował skutek stanowiący znamię kwalifikujące, tj. np. śmierć, mamy do
czynienia w tym przypadku z kumulatywną kwalifikacją
Uwaga! (na potrzeby rozwiązywania kazusu)
Jeżeli dwie (także trzy) osoby uczestniczą w pobiciu, działając wspólnie i w porozumieniu,
którego przedmiotem jest spowodowanie u osoby trzeciej, co najmniej średniego uszczerbku na
zdrowiu (zamiar bezpośredni) to zasadniczo można założyć, iż ich odpowiedzialność oceniać
należy z przepisu penalizującego spowodowanie takiego uszczerbku  157 ż 1 ( w przypadku
innych uszczerbków: 156 ż 1 czy 148). Jeżeli nie powstanie żaden inny skutek niż ten objęty
zamiarem, można zrezygnować z kwalifikowania ze 158 par. 1 (przyjmijmy, iż wchodzi może w
grę zastosowanie jednej z reguł wyłączania wielości ocen.) Jednakże jeżeli obok skutku
objętego zamiarem efektem pobicia będzie jeszcze skutek na który sprawcy się nie godzili, ale
w stosunku do którego można im przypisać nieumyślność  należy im przypisać (w
kumulatywnej kwalifikacji) odpowiedzialność za udział w pobiciu którego jest on następstwem.
Przykład: 2 osoby porozumiewają się, że pobiją osobę trzecią (połamią jej kości). Jednakże siła
zadanych ciosów doprowadziła do tego, że osoba ta umarła. Zachowanie sprawców należy
zakwalifikować z art. 157 ż 1 w zw. z art. 158 ż 3. Gdyby jednak porozumieli się, co do
spowodowania ciężkiego uszczerbku (że pozbawią ją wzroku), a osoba ostatecznie poniosła
śmierć to wystarczająca będzie kwalifikacja z art. 156 ż 3 k.k.
Jeżeli przedmiotem porozumienia jest tylko spowodowanie lekkiego uszczerbku to badamy
odpowiedzialność uczestniczących w pobiciu z art. 158 ż 1 (względnie 2 lub 3 w zależności od
skutku  w stosunku do którego działali nieumyślnie). Tutaj też zbędne jest rozważanie
współsprawstwa.
Jeżeli jednej z uczestniczących osób można jednak dodatkowo przypisać ten skutek (np. był on
spowodowany użyciem noża, a ona jako jedyna używała tego narzędzia) to jej zachowanie
(szczególnie jeżeli skutek objęty był umyślnością) należy rozważać dodatkowo z punktu
widzenia art. 157 ż 1, 156 ż 1 lub 148.
5
Proszę pamiętać, iż jest to tylko pewne uproszczenie na potrzeby egzaminu. Kwalifikacje
danego zachowania związane z bójką należą do najbardziej spornych w orzecznictwie.
IV. Artykuł 159
Kwalifikowana forma udziału w bójce  z  użyciem broni palnej, noża lub innego podobnie
niebezpiecznego narzędzia (tj. takiego, które użyte w bójce stwarza podobne zagrożenie dla
życia lub zdrowia, jak nóż czy broń palna, chodzi tu o niebezpieczność, która wynika z użycia
narzędzia zgodne z jego właściwościami, z naturalnym przeznaczeniem, a nie ze sposobu jego
użycia)
Tylko ta osoba odpowiada z tego przepisu, która własnoręcznie używała tego przedmiotu (inni
uczestnicy bójki nie odpowiadają)
 używanie  węziej niż  posługuje się , zastosowanie broni (noża) zgodnie z jego
przeznaczeniem, z wykorzystaniem jego specyficznych właściwości (nie wystarczy jego
demonstrowanie, grożenie nim, bicie kolbą po głowie)
Odpowiedzialność z tego przepisu konsumuje odpowiedzialność z art. 158 ż 1 k.k., natomiast w
przypadku wystąpienia następstwa bójki opisanego w art. 156 lub śmierci człowieka konieczne
jest powołanie art. 159 w zw. odpowiednio z art. 158 ż 2 lub 158 ż 3 k.k.
VI. art. 160  obiekt przyp
A) par. 1  przestępstwo powszechne; wyłącznie z działania; par. 2 przestępstwo
indywidualne  tylko osoba na której ciąży prawny szczególny obowiązek zapobiegnięcia
powstaniu (rozwijaniu się) bezpośredniego niebezpieczeństwa dla życia lub ciężkiego
uszczerbku na zdrowiu , zarówno z działania jak i z zaniechania
B) skutek - bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na
zdrowiu (tj tego, o którym mowa w art. 156 par. 1); niebezpieczeństwo  szczególny układ
rzeczy i zjawisk, z którego rozwojem zachodzi wysokie prawdopodobieństwo nastąpienia
uszczerbku w dobrze prawnym; ten układ musi się charakteryzować dynamicznym
rozwojem; niebezpieczeństwo ma mieć charakter niebezpieczeństwa indywidualnego 
zagrażać nie więcej niż 6 osobom; bezpośredniość  zachodzi wtedy, kiedy stworzona
sytuacja nie wymaga dla swojego dalszego rozwoju włączenia się w dany układ zdarzeń
elementu dodatkowego, zwłaszcza podjęcia przez sprawcę jakiegokolwiek działania
dynamizującego ten układ.
C) czynność sprawcza  każde zachowanie, któremu można obiektywnie przypisać
skutek w postaci bezpośredniego niebezpieczeństwa utraty życia albo ciężkiego
uszczerbku na zdrowiu; obejmuje także zwiększenie istniejącego już niebezpieczeństwa
VII art. 162
A. przestępstwo powszechne, formalne, tylko przez zaniechanie,
abstrakcyjnego narażenia na niebezpieczeństwo
B. może odpowiadać także ten kto sprowadził niebezpieczeństwo (np.
nieumyślnie)
6
C.  nie udzielenie pomocy  to znaczy nie podjęcie czynności, którą
określają pewne standardy wyznaczone przede wszystkim przez: konkretne położenie, w jakim
znalazł się człowiek wymagający pomocy, stan wiedzy osoby zobowiązanej oraz środki, jakimi
ona dysponuje (nie zrobił tego, co w tej konkretnej sytuacji zrobiłby modelowy dobry obywatel
posiadający wiedzę sprawcy); nie ma znaczenia dla realizacji znamion czy możliwe było
skuteczne udzielenie pomocy
D. strona podmiotowa  przestępstwo umyślne  trzeba mieć m. in
świadomość tego, że osoba znajduje się w bezpośrednim niebezpieczeństwie&
VIII. art. 173, 174 i 177 ob. przypisanie
A) katastrofa- konkretne zdarzenie w komunikacji, pociągające za sobą bezpośrednie
niebezpieczeństwo grożące życiu lub zdrowiu wielu osób (przyjmuje się co najmniej 6  ciu)
albo mieniu w wielkich rozmiarach (część doktryny i orzecznictwa gabaryty: część  wartość
 analogia do mienia wielkiej wartości)
B) wypadek  konkretne zdarzenie komunikacji którego konsekwencją jest obrażenie
ciała innej osoby niż sprawca opisane w art. 157 par.1 (par. 1), ciężki uszczerbek na zdrowiu
takiej osoby lub jej śmierć (par.2); 177 par.1 i par. 2  typy podstawowe; jeżeli skutkiem
wypadku jest śmierć jednej osoby oraz średni uszczerbek na zdrowiu drugiej - kumulatywna
kwalifikacja
C) sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwo katastrofy  sprowadzenie
sytuacji, w której potencjalne ziszczenie się zagrożenia (katastrofy)  nie wymaga dalszego
zdynamizowania zastanego układu sytuacyjnego, innymi słowy sprowadzenie zagrożenia w
takiej skali, które ziścić się może bez dalszych bezprawnych zachowań bez strony sprawcy
D) Nie popełnia przestępstwa (także z art. 157 par. 3 k.k.) kto naruszając, chociażby
nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym powoduje
nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała lub rozstrój zdrowia nie
trwające dłużej niż siedem dni
E) Przestępstwa powszechne - Sprawcą może być nie tylko podmiot uczestniczący w
komunikacji ale także oddziaływujący z zewnątrz na jej sprawny tok
IX. art. 178 i 178 a
A) stan nietrzez
wości i zbiegnięcie z miejsca zdarzenia nie stanowią znamion kwalifikujących
typy czynów zabronionych wymienionych w art. 178 (część doktryny traktuje jako takie
znamię stan nietrzez
wości), tylko okoliczności , których wystąpienie stanowi podstawę do
nadzwyczajnego obostrzenia kary (oznacza to, że tego przepisu nie powołujemy w
kwalifikacji prawnej zachowania!!!!!)
B)  Zbiegniecie z miejsca zdarzenia  sprawca oddala się z miejsca wypadku w zamiarze
uniknięcia odpowiedzialności, w szczególności uniemożliwienia lub utrudnienia ustalenia
jego tożsamości, okoliczności zdarzenia i stanu nietrzez
wości
C) 178 a  typ abstrakcyjnego narażenia na niebezpieczeństwo; prowadzenie pojazdu 
każda czynność wpływająca bezpośrednio na ruch pojazdów w szczególność
rozstrzygająca o kierunku i prędkości jazdy (także holowanie pojazdu); pojazd
7
mechaniczny  każdy pojazd wprawiany w ruch za pomocą własnego silnika; stan
nietrzez
wości  art. 115 ż 16 k.k.
X. art. 190 - groz
ba karalna
A. przestępstwo powszechne
B. czynność wykonawcza  grożenie innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej
szkodę lub szkodę osoby najbliższej, może być wyrażona za pomocą wszystkich
środków mogących przekazać do świadomości odbiorcy jej treść (ustnie, na piśmie, za
pomocą gestu itd.); grożący nie musi zamierzać zrealizować groz
by
C. skutek  wzbudzenie w zagrożonym uzasadnionej obawy, że groz
ba zostanie spełniona
(zmiana w sferze psychicznej wywołana groz
bą), musi ono być uzasadnione  tzn.
okoliczności w jakich groz
ba zostaje wyrażona jak i osoba grożącego wywołują u
obiektywnego obserwatora przekonanie, iż groz
ba została wyrażona na serio i daje
podstawy do uzasadnionej obawy
D. stron podmiotowa  przestępstwo umyślne, tylko z zamiarem bezpośrednim
XI. art. 191
A. przestępstwo powszechne, formalne
B. czynność wykonawcza  stosowanie przemocy wobec osoby (nie wobec rzeczy) lub
groz
by bezprawnej (art. 115 ż 12 k.k.) w celu zmuszenia innej (niż sprawca) osoby do
określonego działania, zaniechania lub znoszenia; przemoc wobec osoby może być
zarówno przez działanie jak i zaniechanie (niewykonanie obowiązkowych czynności np.
niedostarczenie innej osobie środków żywnościowych w celu określonym w art. 191);
groz
ba ma być realna, tj. taka która u obiektywnego obserwatora wywołuje
przekonanie, iż jest zdolna wpłynąć na decyzję woli jej adresata w kierunku podjęcia
wymuszonego groz
bą zachowania się .
C. strona podmiotowa  przestępstwo umyślne (zamiar bezpośredni, przestępstwo
kierunkowe)
D. paragraf 2 typ kwalifikowany  przez znamię statyczne, działanie celem
wymuszenia wierzytelności  ona nie musi w rzeczywistości istnieć; sprawca ma być
jednak przekonany że przysługuje mu lub osobie trzeciej
XII. Art. 278
A. przedmiot czynności wykonawczej  rzecz ruchoma (art. 115 ż 9 k.k.) wartość rzeczy
ma przekraczać 250 zł, energia, karta uprawniająca do podjęcia pieniędzy z bankomatu
B. czynność wykonawcza  zabór (tylko przez działanie), dla dokonania przestępstwa
konieczne jest wyjęcie rzeczy spod władztwa osoby uprawnionej (wbrew jej woli; może
być nielegalne władztwo) i objęcie rzeczy w faktyczne władanie (posiadanie) przez
sprawce (teoria zawładnięcia)
8
C. strona podmiotowa  przestępstwo kierunkowe (tylko z zamiarem bezpośrednim);
sprawca działa w celu przywłaszczenia rzeczy (tzw. dolus coloratus)  czyli włączenia
rzeczy do majątku sprawcy lub postępowania z nią jak z własną (łączyć to się ma z
trwałym pozbawieniem władztwa nad rzeczą jej dotychczasowego właściciela)
XIII. Art. 279
A. typ kwalifikowany kradzieży  przez znamię statyczne (sposób działania)
B. włamanie  zachowanie polegające na usunięciu przeszkody stanowiącej
zabezpieczenie danego przedmiotu, nie musi polegać na użyciu siły fizycznej, ma to być
bowiem zachowanie polegające na nieposzanowaniu wyrażonej przez dysponenta woli
zabezpieczenia danej rzeczy przed innymi osobami (będzie nim też np. otworzenie
drzwi podrobionym czy ukradzionym kluczem); musi być przed dokonaniem kradzieży
(tzn. nie realizuje znamion typu wyłamanie się pomieszczania celem jego opuszczenia z
zabranymi przedmiotami)
C. strona podmiotowa  umyślne (zamiar bezpośredni), zamiar dokonania kradzieży musi
wystąpić najpóz
niej w momencie przełamywania zabezpieczenia; przełamanie
zabezpieczenia ma być bowiem środkiem wiodącym do dokonania kradzieży
XIV. art. 280
A. paragraf 1
a) dwa przedmioty ochrony:
- nietykalność, życie i zdrowie, wolność
- prawo własności, prawo posiadania oraz inne prawa rzeczowe i obligacyjne
przysługujące danemu podmiotowi
b) podmiot czynu  każdy (przestępstwo powszechne)
c) strona podmiotowa  umyślność (zamiar bezpośredni) przestępstwo kierunkowe;
przyjmuje się tzw. podwójną kierunkowość działania sprawcy  sprawca działa w
celu przywłaszczenia rzeczy i chcąc ten cel osiągnąć stosuje określone w art. 280
k.k. środki
d) przedmiot czynności wykonawczej  cudza rzecz ruchoma i człowiek
e) czynność wykonawcza (przestępstwo z działania ):
-  kradzież tj zabór rzeczy w celu przywłaszczenia - zarówno gdy sprawca
własnoręcznie odbiera pokrzywdzonemu rzecz, którą zamierza przywłaszczyć jak i gdy
pokrzywdzony pod wpływem groz
by użycia przemocy sam natychmiast wydaje
napastnikowi żądana rzecz
- sposób działania prowadzący do zawładnięcia rzeczą -  użycie przemocy wobec
osoby - zastosowanie siły fizycznej, naruszenie nietykalność cielesnej, odpowiednio
ukierunkowane, tj takie którego celem jest przełamanie woli oporu osoby dysponującej
rzeczą; nie musi być wobec osoby pokrzywdzonej (może być wobec osoby trzeciej, ale
musi mieć określony cel  oddziaływanie na osobę dysponująca rzeczą);  groz
ba użycia
przemocy jest to tzw. groz
ba bezprawna (art. 115 ż 12 k.k.), nie musi być
jednoznacznie wypowiedziana, może być przez tzw. zachowanie konkludentne,
spełnienie tej groz
by musi być możliwe bezpośrednio po jej zapowiedzeniu;
 doprowadzenie do stanu nieprzytomności lub bezbronności np. przez użycie środków
9
chemicznych (wtedy się przyjmuje gdy nie jest ów stan wynikiem zastosowania
przemocy wobec osoby)
B. paragraf 2, typ kwalifikowany
 posługuje się szerzej niż używa z art. 159 k.k., każda forma demonstrowania broni palnej
(także broń gazowa, musi jednak konkretny egzemplarz być niebezpieczny dla sprawcy, tzn.
nie może być trwale zepsuty) czy noża np., przystawianie do ciała ofiary w celu dokonania
zabory rzeczy zmierzające do potęgowania przemocy, względnie groz
by jej zastosowania lub
wywołania większej obawy i poczucia zagrożenia
 inny podobnie niebezpieczny przedmiot  podobnie niebezpieczny jak broń palna lub nóż;
nacisk położony na właściwości przedmiotu nie na sposób jego użycia, ze względu na swoje
naturalne właściwości normalnie, zwyczajnie użyty zagraża bezpośrednim niebezpieczeństwem
spowodowania śmierci lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu
 działanie w inny sposób bezpośrednio zagrażająca życiu  może być użycie przedmiotu, który
nie jest niebezpieczny, ale użyty w określony sposób zagraża życiu (kopanie podbitym
gwoz
dziami butem po głowie)- trzeba udowodnić, że działanie zagrażało życiu
 działanie wspólnie z inną osobą która posługuje się taką bronią, przedmiotem środkiem lub
sposobem  w przeciwieństwie do art. 159 odpowiada z typu kwalifikowanego także osoba
współdziałająca z osobą posługującą się bronią id.
XV. art. 281  kradzież rozbójnicza
A. typ kwalifikowany kradzieży,
B. czynność sprawcza (tylko z działania): najpierw zabór rzeczy (kradzież  dokonana, nie
umiłowana), potem (tj. bezpośrednio po kradzieży) - użycie przemocy, groz
by jej
użycia, doprowadzenie do stanu nieprzytomności lub bezbronności ale tylko, jeżeli
działania te zostały podjęte w celu utrzymania się w posiadaniu tej rzeczy (odwrotna
kolejność niż przy rozboju); dla dokonania tego przestępstwa nie jest konieczne
utrzymanie się w posiadaniu ukradzionej rzeczy
C. strona podmiotowa  zamiar bezpośredni (przestępstwo kierunkowe); występuje także
podwójna kierunkowość działania sprawcy
XVI. art. 282  wymuszenie rozbójnicze
A. podmiot  przestępstwo powszechne (każdy)
B. czynność wykonawcza  poprzez zastosowanie przemocy, groz
by zamachu na życie lub
zdrowie (tj. groz
ba karalna, musi wzbudzić obawę, że zostanie spełniona, może być
skierowana także przeciwko innej osobie, niż ta którą chce się zmusić do
rozporządzenia mieniem) albo gwałtownego zamachu na mienie sprawca chce wywołać
u osoby presje psychiczną pod wpływem której osoba ta rozporządzi mieniem lub
zaprzestanie działalności gospodarczej ( doprowadzenie do rozporządzenia&  ).
Rozporządzenie to winno mieć miejsce w pewnym oddaleniu czasowym od zachowania
sprawcy polegającego na stosowaniu przemocy itp. ).. Musi wystąpić pewna odległość
czasowa pomiędzy groz
bą a rozporządzeniem rzeczą (inaczej niż przy rozboju  tam
jednoczesność zamachu na mienie i osobę, sprawca stosuje przemocy aby niezwłocznie
zawładnąć rzeczą)
10
C. skutek  rozporządzenie mieniem na korzyść sprawcy lub osoby przez niego wskazanej
albo zaprzestanie przez pokrzywdzonego prowadzenia działalności gospodarczej
D. strona podmiotowa  przestępstwo kierunkowe, celem sprawcy  osiągnięcie korzyści
majątkowej
XVII. art. 283 wypadek mniejszej wagi  typów opisanych w art. 279 ż 1 , 280 ż 1 281 lub
282 k.k.
Zachowanie realizuje wszystkie znamiona opisane w tych przepisach tylko ze względu na
okoliczności jego popełnienia takie jak wartość zagarniętego mienia, pobudki, sposób
działania sprawcy itd., można mu przypisać niewielki stopień społecznej szkodliwości. To
nie jest typ uprzywilejowany!!!! (Mówi się tutaj o uprzywilejowanej postaci czynu) Wypadek
mniejszej wagi nie jest zatem związany z osoba sprawcy, tj. nie zależy od opinii jaką cieszy
się sprawca, jego poprzedniej karalności, nagminności danego rodzaju czynów
XVIII. art. 284
przywłaszczenie  rozporządzenie jako swoją własnością cudzą rzeczą ruchomą lub cudzym
prawem majątkowym z wykluczeniem osoby uprawnionej; rzecz musi znajdować się w
posiadaniu legalnym (samoistnym lub zależnym) przywłaszczającego (tym różni się
od kradzieży);
par. 2  przywłaszczenie powierzonej rzeczy ruchomej, tzn. takiej rzeczy nad którą władztwo
zostało przekazane sprawcy z jednoczesnym oznaczeniem sposobu jego wykonywania (mogło
to być w sposób konkludentny)
XIX. Art. 222. ż 1.
A) Osoba przybrana do pomocy funkcjonariuszowi publicznemu (musi to być osoba przybrana
do konkretnej czynności służbowej). Sporne jest w doktrynie i orzecznictwie, czy osobą tą
może być tylko ten, kto został do tej pomocy wyznaczony, czy również ten, który
samorzutnie pomaga funkcjonariuszowi publicznemu w pełnienie jego obowiązków
służbowych; wystarczy dla przyjęcia, iż mamy do czynienia z osobą przybraną do pomocy
funkcjonariuszowi publicznemu, że zaakceptuje on - nawet dorozumianie - udzielaną przez
nią pomoc.
B) Naruszenie nietykalności cielesnej funkcjonariusza publicznego lub osoby do pomocy mu
przybranej musi nastąpić  podczas pełnienia obowiązków służbowych lub  w związku z
pełnieniem obowiązków służbowych . Jest to alternatywna rozłączna, co oznacza, iż dla
realizacji znamion typu wystarczające jest spełnienie jednego jej członu. Podczas pełnienia
obowiązków służbowych oznacza:  zbieżność czasową i miejscową zachowania sprawcy i
wykonywania obowiązków służbowych przez funkcjonariusza publicznego . Pełnienie
obowiązków służbowych może mieć też miejsce w czasie wolnym od pracy. Jeżeli w tym
okresie funkcjonariusz publiczny podejmuje działania zmierzające do obrony porządku
prawnego w zgodzie ze złożonym ślubowaniem to korzysta ze wzmocnionej ochrony
przewidzianej przez komentowany przepis Jeżeli funkcjonariusz publiczny w czasie i w
11
miejscu pracy nie będzie pełnił obowiązków służbowych tylko zajmował się swoimi
prywatnymi sprawami, w związku z którymi dojdzie do naruszenia jego nietykalności
cielesnej, to trudno w tej sytuacji przyjąć spełnienie znamienia  podczas pełnienia
obowiązków służbowych
C) W związku z pełnieniem obowiązków służbowych przez funkcjonariusza publicznego
oznacza, iż wykonywana przez funkcjonariusza publicznego czynność mieszcząca się w
kategorii czynności służbowych ma być motorem, przyczyną naruszenia jego nietykalności
cielesnej lub nietykalności cielesnej osoby do pomocy mu przybranej. Pojawia się pytanie:
czy chodzi tu o konkretną czynność służbową funkcjonariusza publicznego, czy wystarczy
jeżeli motywem działania sprawcy będzie sam fakt pełnienia przez niego obowiązków
służbowych;  związek , o którym mowa w art. 223 k.k. zachodzi także wtedy kiedy
motywem działania sprawcy jest fakt, iż funkcjonariusz publiczny zobowiązany jest do
wykonywania określonych czynności (ma określony zakres kompetencji).
D) Jeżeli ktoś spowoduje lekki czy średni uszczerbek na zdrowiu funkcjonariusza publicznego
lub osoby do pomocy mu przybranej będziemy mieli do czynienia z właściwym zbiegiem
przepisów i z koniecznością zastosowania kumulatywnej kwalifikacji.
E) W sytuacji natomiast, w której sprawca jednocześnie narusza nietykalność cielesną i
obrzuca funkcjonariusza publicznego wyzwiskami mamy do czynienie ze zbiegiem
przestępstw nie ze zbiegiem przepisów, chyba że jesteśmy w stanie udowodnić z góry
powzięty zamiar; wtedy mamy do czynienia z czynem ciągłym kwalifikowanym z art. 222ż
1 k.k. i art. 226 k.k. w zw. z art. 11 ż 2 k.k.
XX. Art. 223.
 czynna napaść
A) Znamieniem czynności wykonawczej jest dopuszczenie się czynnej napaści na funkcjonariusza
publicznego lub osobę do pomocy mu przybraną. Pod tym terminem, zgodnie z powszechnie
przyjętym stanowiskiem orzecznictwa i doktryny, należy rozumieć każde działanie podjęte w
celu wyrządzenia krzywdy fizycznej chociażby ten cel nie został osiągnięty. Nie budzi także
wątpliwości, iż nie można jako czynną napaść potraktować tzw. biernego oporu.
B) Dopuszczenie się czynnej napaści musi nastąpić, w co najmniej jednej z dwóch przewidzianych
przez kodeks karny postaci: sprawca musi działać wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami
lub też używać broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu albo środka
obezwładniającego
 wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami
C) Znamię  wspólnie i w porozumieniu należy interpretować podobnie jak w przypadku postaci
zjawiskowej współsprawstwa, o której mowa w art. 18 ż 1 zd. 2. Tylko w tym przypadku
porozumienie musi obejmować, co najmniej trzy osoby (sprawca ma działać z innymi osobami).
Jeżeli współdziałanie z innymi osobami przybrało formę jednej z niesprawczych postaci
współdziałania przestępnego lub innych postaci sprawczego współdziałania nie dojdzie do
realizacji znamion typu czynu zabronionego z art. 223 k.k.
12
 używanie broni palnej, noża lub innego podobnie działającego przedmiotu albo środka
obezwładniającego
D) Znamieniem typu jest  używanie broni palnej (podobnie jak w art.159 k.k.) nie zaś
posługiwanie się to bronią (jak w art. 280 ż 2 k.k. ), które jest pojęciem szerszym. Zgodnie z
ugruntowana już wykładnią tego znamienia  używanie oznacza zastosowanie broni (noża)
zgodnie z jego przeznaczeniem, z wykorzystaniem jego specyficznych właściwości.
E) Środek obezwładniający jest to  każdy środek, którego użycie zgodnie z jego przeznaczeniem i
właściwościami prowadzi do pozbawienia ofiary możliwości swobodnego poruszania się w ogóle
lub unieruchomienia tylko niektórych części ciała
F) Komentowany typ jest przestępstwem formalnym. Dla jego dokonania nie jest konieczne
powstanie żadnych obrażeń ciała funkcjonariusza publicznego, nawet naruszenie jego
nietykalności cielesnej. Przestępstwo jest dokonane w chwili przedsięwzięcia działania
zmierzającego bezpośrednio do naruszenia nietykalności cielesnej
XXI Art. 197
a. Przestępstwo z art. 197 k.k. jest przestępstwem powszechnym.
b. dwa typy zasadnicze zgwałcenia: doprowadzenie ofiary do obcowania płciowego (art.
197 ż 1) oraz doprowadzenie do poddania się ofiary innej czynności seksualnej albo
wykonania przez nią takiej czynności (art. 197 ż 2)
c. Znamię "obcowanie płciowe" obejmuje swym zakresem znaczeniowym akty
spółkowania oraz jego surogaty, które traktować można jako ekwiwalentne
spółkowaniu.
d. "Inna czynność seksualna" - to czynność seksualna, niebędąca obcowaniem płciowym,
polegająca na cielesnym kontakcie uczestników takiej czynności, łączącym się z
fizycznym zaangażowaniem intymnych sfer ciała co najmniej jednej z nich, lub
przynajmniej fizycznym zaangażowaniu intymnych sfer ciała sprawcy albo ofiary, które
w określonym kontekście kulturowym będą miały charakter seksualny, a więc będą
mogły zostać uznane za formę zaspokojenia lub stymulowania naturalnego u człowieka
popędu płciowego.
e. ż 3  typ kwalifikowany przez znamię statyczne  zgwałcenie wspólnie z inna osobą
(działającą jako współsprawca)  przykład na współsprawstwo konieczne
f. Zgwałcenie jest przestępstwem skutkowym (materialnym) -  kto doprowadza do .
Skutkiem jest wywołanie takiego stanu rzeczy, gdy istotnie dojdzie do aktu
spółkowania lub jego ekwiwalentu (dokonanie przestępstwa z art. 197 ż 1) albo też
ofiara poddała się już innej czynności seksualnej lub taką czynność sama wykonała
(dokonanie przestępstwa z art. 197 ż 2).
g. Zgwałcenie może być popełnione wyłącznie z zamiarem bezpośrednim
XXII art. 289
13
a. zabór cudzego pojazdu  tylko działanie (podobnie jak 278)
b. strona podmiotowa  umyślność, zamiar bezpośredni , przestępstwo kierunkowe;
cel działania  krótkotrwałe użycie samochodu (chwilowe wykorzystywanie
pojazdu; nie będzie w sytuacji, w której sprawca używa pojazdu kilka dni)
XXIII art. 286
a. wyrok SN z dnia 2 grudnia 2002.12.02; IV KKN 135/00; LEX nr
74478
Działanie sprawcy, określone w art. 286 ż 1 kk jako doprowadzenie do niekorzystnego
rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem, sprowadza się do trzech wymienionych w tym
przepisie sposobów: wprowadzenie w błąd, wyzyskanie błędu, wyzyskanie niezdolności do
należytego pojmowania przedsiębranego działania. Jeżeli chodzi o dwa pierwsze sposoby działania,
to zawsze przy ich stosowaniu warunkiem zrealizowania skutku jest błąd po stronie
pokrzywdzonego. Może to być błąd co do osoby, błąd co do rzeczy, błąd co do zjawiska lub
zdarzenia.
W sytuacji wprowadzenia w błąd sprawca wywołuje w świadomości pokrzywdzonego fałszywe
wyobrażenie (rozbieżność między rzeczywistością), zaś w przypadku wyzyskania błędu ta
rozbieżność już istnieje, a sprawca nie koryguje jej, lecz korzysta z tego błędu dla uzyskania przez
siebie, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, niekorzystnej dla pokrzywdzonego decyzji
majątkowej.
b. wyrok SN z dnia 30 sierpnia 2000; V KKN 267/00; OSNKW
2000/9-10/85
Pojęcie korzyści majątkowej, konkretyzującej cel działania sprawcy (animus lucri faciendi) w
wykładni prawa karnego zawsze było rozumiane szeroko, jako współczesne i przyszłe przysporzenie
mienia, spodziewane korzyści majątkowe, ogólne polepszenie sytuacji majątkowej. Korzyść
majątkowa jest zatem pojęciem szerszym niż przywłaszczenie mienia, stanowiące cel działania
sprawcy (animus rem sibi habendi) przy popełnieniu innych przestępstw przeciwko mieniu
(kradzież, przywłaszczanie). Dlatego też, dla realizacji znamienia działania w celu osiągnięcia
korzyści majątkowej, sprawca wcale nie musi dążyć do przywłaszczenia mienia stanowiącego
przedmiot oszukańczych zabiegów. Może on nawet zakładać zwrot mienia pokrzywdzonemu,
zamierzając jednak osiągnąć korzyść majątkową płynącą z rozporządzenia mieniem, przejawiającą
się w każdej innej postaci, niż jego przywłaszczenie.
(& ) Dla właściwej wykładni znamienia "niekorzystności" ustawowego istotne znaczenie ma to,
że droga "pochodu" przestępstwa oszustwa kończy się z chwilą dokonania przez pokrzywdzonego
rozporządzenia mieniem. Dlatego też korzystność czy też niekorzystność owego rozporządzenia
należy oceniać tylko z punktu widzenia okoliczności istniejących w czasie rozporządzania mieniem,
a nie tych, które następują póz
niej. & niezależnie od tego, że oskarżeni spłacili kredyty w znacznej
części, to w czasie podejmowania kolejnych decyzji o przyznaniu kredytów i podpisywaniu umów z
oskarżonymi (rzekomymi nabywcami towarów), Bank Spółdzielczy w P. dokonywał niekorzystnych
dla siebie rozporządzeń. Faktycznie bowiem, udzielając kredytów, czynił to na warunkach gorszych
od tych, które sam postawił kredytobiorcy. Na skutek wprowadzenia w błąd (fałszywe
14
poświadczenie wydania towaru przez oskarżoną Krystynę P.) pracownicy banku nie wiedzieli, że
żądane przez nich i pozornie akceptowane przez kredytobiorcę zabezpieczenie kredytu nie istnieje.
W rzeczywistości kredyty przyznawano bez zabezpieczenia, a więc z ryzykiem utraty wypłaconych
środków i nieuzyskania odsetek. Jest oczywiste, że bez faktycznego zabezpieczenia bank nie
przyznałby kredytów, gdyż naruszałoby to elementarne zasady racjonalnego gospodarowania
mieniem.
Podsumowując przedstawione rozważania, należy stwierdzić, że ustawowe znamię,
stanowiące skutek przestępstwa oszustwa, określonego w art. 286 ż 1 k.k., wypełnione zostaje
wtedy, gdy sprawca, działając w sposób opisany w tym przepisie, doprowadza inną osobę do
rozporządzenia mieniem, które jest niekorzystne z punktu widzenia interesów tej osoby lub innej
osoby pokrzywdzonej. Powstanie szkody w mieniu nie jest koniecznym warunkiem do przyjęcia, że
doszło do tak pojmowanego niekorzystnego rozporządzenia
Pozostałe przepisy z części szczególnej z punktu widzenia, których należy oceniać
odpowiedzialność karną to art.: 149 (obiektyw. przypisanie), 288 (obiekt. przypisanie),
291, 292 oraz 217 k.k. (formalne)
15