293018081

Komorki bakteryjne mogą tracie rzęski w wyniku: mutacji.

nieodpow iednich warunkach hodow li (np. Listeria monocytogenes, Yersinia enterocolitica. Yersinia pseudotuberculosis) wytwarzają rzęski w zakresie temperatur 22-30°C, nie wymarzają w temperaturze 37°°.

5.    Fimbrie (pili)

Sztywne, powierzchniowe twory zbudowane z białka piliny (białko iminunogenne). Występują u bakterii G(-)

oraz nielicznych Gram(+) (Corynebacterium. Streptococcus). Fimbrie są krótsze i delikatniejsze od rzęsek. Ich

liczba na powierzchni komórki jest zróżnicow ana (od kilku do kilkuset Wyróżnia się dw a typy fimbrii: fimbrie

płciowe oraz fimbrie adhezyjne (zwykle).

•    Fimbrie płciowe - obecne w niew ielkiej liczbie (1-3) na powierzchni komórek bakterii Gram(-). Uczestniczą w transferze materiału genetycznego (plazmidy, chromosomalny DNA) z komórki dawcy (F⁺, R⁺. Hfr) do biorcy (F\ R", Hfr') w procesie koniugacji. Fimbrie płciowe rozpoznają, a następnie wiążą się z białkiem receptorowym (OmpA) na powierzchni komórki biorcy. Zawierają one kanał umożliwiający przekazywanie materiału genetycznego. Geny kodujące fimbrie płciowe znajdują się w obrębie plazmidów koniugacyjnych. Niektóre fimbrie płciowe są miejscem receptorowym dla bakteriofagów (np. fimbrie F -fl, f2, QB). ’

•    Fimbrie zwy kłe (adhezyjne) - syntetyzowane w dużej liczbie (kilkaset) na powierzchni komórek bakterii G(-) (Enterobacteriaceac. Haemophilus. Pscudomonas. Acinetobacter. Neisseria gonorrhoeac). Należą do lektyn - białek rozpoznających i wiążących swoiste receptoiy (polisacharydy, glikoproteiny. glikolipidy) na komórkach gospodarza. Uznawane za wyznaczniki chorobotw órczości - uczestniczą w adhezji / asocjacji komórek bakteryjnych do powierzchni nabłonka wyścielającego drogi oddechowe, przewód pokarmowy, układ moczowy (kolonizacja).

6.    Adhezja

>    Adhezja (przyleganie) - trwale i nieodw racalny związek między komórką bakteryjną a daną pow ierzchnią. Interakcja ta ma charakter wysoce swoistego wiązania adhezyny (np. fimbrie) do receptora na powierzchni komórki nabłonkowej.

>    Asocjacja - odwracalny związek między komórką bakteiyjną a określoną pow ierzchnią, wynikający z sil Van der Waalsa, w iązań w odorowych, interakcji jonowych i hydrofobowych.

Przykłady fimbrii adhezyjnych:

fimbrie typu 1 (mannozowrażliwe - MS = Maimose Sensitive),

CFAI, CFA II (Colonization Factor Antigen) kolonizacja nabłonka jelitow ego u ludzi, fimbrie typu P - kolonizacja nabłonka dróg moczowych u ludzi (uropatogenne szczepy E. coli).

Czynniki bakteryjne warunkujące adhezję:

ujemnie naładowana powierzchnia drobnoustroju, hydrofobowość struktur powierzchniowych (białek, lipidów),

wytwaizane przez drobnoustroje substancje / struktuiy powierzchniowe uczestniczące w adhezji i / lub adhezyn:

>    śluz,

>    glikokaliks.

>    kwasy tejchojowe,

>    różnorodne białka adhezyjne (intymina - EPEC. EHEC, inwazyny - Yersinia enterocolitica. Yersinia pseudotuberculosis).

>    glikoproteiny powierzchniowe.

>    LPS.

>    fimbrie adhezyjne.

>    w łókienka - rod-like fimbriae

Struktuiy komórek i tkanek gospodarza uczestniczące w procesie adhezji drobnoustrojów: natywne białka zewnątrzkomórkowej macierzy (ECM - extraccllular matrix):

>    obecne na komórce (tkance nabłonkow ej) gospodarza.

>    obecne w uszkodzonych tkankach (rany. skrzep)

■    kolagen (15 rodzajów)

■    białka glikozylowane (fibronektyna. laminina, witronekiyna).

■    proteoglikany.

- 10-