1. Wprowadzenie
Współczesna gospodarka światowa podlega stale silnej walce konkurencyjnej. Z tego powodu organizacje działające w konkurencyjnym otoczeniu muszą stale zwiększać swoją efektywność. Działanie przedsiębiorstw w warunkach silnej konkurencji i szybki rozwój technologiczny powodują, że następują ciągłe zmiany w procesach i organizacji pracy, a tym samym zmieniają się warunki pracy. Organizacje powinny być zdolne do skutecznego zapewnienia bezpiecznej pracy w zmieniających się warunkach1.
Wdrażanie zintegrowanych systemów zarządzania, obejmujących zarządzanie jakością, zarządzanie środowiskiem oraz zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy, staje się ważną i skuteczną metodą osiągania lepszej pozycji rynkowej. Zintegrowane systemy zarządzania poprawiają rentowność organizacji oraz znacznie umacniają pozycję firmy na rynku i zwiększają zaufanie klientów. Potrzeba wdrażania Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy (SZBiHP) w polskich przedsiębiorstwach wynika także z nowych wymagań przepisów prawnych, zmieniających się pod wpływem wymagań Unii Europejskiej.
Nowoczesne techniki zarządzania BHP zostały opracowane w odpowiedzi na potrzeby przemysłu generacji atomowej, kiedy to wykorzystywanie materiałów wysokiego zagrożenia sprawiło, że zaistnienie jakiegokolwiek wypadku stało się niedopuszczalne. Przyjęte podejście okazało się tak skuteczne, iż zostało wykorzystane do stworzenia podejścia systemowego.
System Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy zgodnie z definicją podaną w normie PN-N 18001 stanowi część ogólnego systemu zarządzania organizacją, która obejmuje strukturę organizacyjną, planowanie zakresu odpowiedzialności, zasady postępowania, procedury, procesy oraz zasoby niezbędne do opracowania, wdrażania, przeglądu i utrzymywania polityki bezpieczeństwa i higieny pracy2.
Model systemu zarządzania obejmuje wiele istotnych elementów, które mają istotny wpływ na sposób funkcjonowania organizacji. Sposób zaprojektowania i funkcjonowania SZBiHP zależy od wielu czynników, takich jak; rodzaj i wielkość przedsiębiorstwa, charakter wykonywanej działalności, czy też miejsce jej wykonywania.
Najistotniejszą rolę w implementacji systemu zarządzania odgrywa kluczowy zasób organizacji,
2
Zarządzanie Bezpieczeństwem i Higieną Pracy, tom IV Wdrażanie i certyfikacja systemu zarządzania BHP wg. OHSAS 18001 i PN-N-18001, Praca Zbiorowa, Kraków 2003, S. 73
PN-N-18 001, Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania, styczeń 2004, S.10