3236691875

§ 1. Pojęcie, istota oraz wartości bezpieczeństwa narodowego 3

i swobód rozwojowych; w wymiarze zaś procesualnym - zmienność w czasie subiektywnych i obiektywnych aspektów bezpieczeństwa, tj. pewności funkcjonowania i rozwoju danego podmiotu¹.

Wyjaśniając istotę zjawiska bezpieczeństwa, nie można pominąć również jego związków ze w spomnianym już zjawiskiem zagrożenia. Daje to zarazem wskazówkę, że brak zagrożenia stanowi ważny aspekt bezpieczeństwa. Rozumienie terminu „zagrożenie” oznacza pewien stan psychiki lub świadomości wywołany postrzeganiem zjawisk, które są oceniane jako niekorzystne lub niebezpieczne. W szczególności istotne będą tu oceny formułowane przez władze państwowe, gdyż leżą one u podstaw podejmowanych działań w celu umacniania bezpieczeństwa państwa. Stąd też zagrożenie mieści się w sferze świadomości i posiada charakter subiektywny².

Sama percepcja zagrożeń zewnętrznych przez dany podmiot może być odbiciem realnego stanu rzeczy, ale może być również fałszywa. Daniel Frei w tym przedmiocie wyodrębnia następujące elementy:

1)    stan braku bezpieczeństwa - kiedy występuje duże rzeczywiste zagrożenie zewnętrzne, a postrzeganie tego zagrożenia jest prawidłowe;

2)    stan obsesji - mamy z nim do czynienia, gdy nieznaczne zagrożenie jest postrzegane jako duże;

3)    stan fałszywego bezpieczeństwa - ma miejsce wtedy, gdy zagrożenie zewnętrzne jest poważne, a postrzegane bywa jako niewielkie;

4)    stan bezpieczeństwa - zagrożenie zewnętrzne jest nieznaczne, a jego postrzeganie prawidłowe³.

Nie ulega wątpliwości, że najdoskonalszą jak dotąd formą zabezpieczenia potrzeb człowieka i grupy społecznej w zakresie bezpieczeństwa jest państwo.

„Z tego też względu dominacja państwa jako podmiotu bezpieczeństwa jest od wieków bezsporna”⁴. Zdaniem C. Znamierowskiego: „Zbiorowość bardzo liczna, a tym samym szeroko rozsiana na pewnym obszarze ziemi, nie jest w stanie, jako niezor-ganizowana masa czuwać nad swoim bezpieczeństwem zewnętrznym i nad porządkiem wewnętrznym”⁵.

Samo państwo w kontekście bezpieczeństwa - ale nie tylko - postrzegane jest jako uczestnik stosunków międzynarodowych, stąd zewnętrzny wymiar jego bezpieczeństwa odgrywa kluczową rolę w analizach teoretycznych i poczynaniach praktycznych. Jednak globalne rozpatrywanie bezpieczeństwa państwa winno obejmować

1

   J. Kukułka, Narodziny nowych koncepcji bezpieczeństwa, [w:] Bezpieczeństwo międzynarodowe w Europie Środkowej po zimnej wojnie, red. J. Kukułka, Warszaw a 1994, s. 40-41.

2

   R. Zięba, Pojęcie i istota bezpieczeństwa państwa, s. 50-51.

3

   Tenże, Kategoria bezpieczeństwa w nauce o stosunkach międzynarodowych, [w:] Bezpieczeństwo narodowe i międzynarodowe u schyłku XX wieku, red. D. B. Bobrow, E. Haliżak, R. Zięba, Warszawa 1997, s. 4-5.

4

   Zob. W Kitler, Bezpieczeństwo narodowe. Podstawowe kategorie, dylematy pojęciowe i próba systematyzacji, [w:] Towarzystwo Wiedzy Obronnej, Zeszyt Problemowy 2010, Nr 1 (61), s. 19.

5

   C. Znamierowski, Szkoła prawa. Rozważania o państwie, Warszawa 1999, s. 78.