293017245

Genetyka cech ilościowych zwierząt w praktyce - materiały do zajęć T. Strabel 7-12-2006

ferm przemysłowych, a wynikają z różnych możliwości w zakresie dostępu do zasobów paszowych czy siły roboczej. Do zmieniających się czynników należą też uwarunkowania ekonomiczne, które różnią się w czasie i miejscu.

Typy zmienności

Ze wspomnianego wcześniej równania wynika, że uzyskanie korzystniejszych fenotypów może nastąpić dzięki odpowiedniej manipulacji genotypem bądź warunkami środowiskowymi. W praktyce jest to możliwe tylko i wyłącznie, jeśli istnieją następujące zmienności:

Zmienność fenotypowa = zmienność genetyczna + zmienność środowiskowa

= g'q + q_£

Podstawowe źródła zmienności genetycznej:

•    losowy rozdział chromosomów

•    zróżnicowana frekwencja alleli

•    rekombinacja

•    mutacje

•    interakcje alleliczne i niealleliczne.

Brak zmienności genetycznej oznacza, że wszystkie osobniki są w posiadaniu takich samych genów warunkujących daną cechę. W takiej sytuacji nie ma możliwości wyboru lepszych genów, czyli w praktyce osobników o lepszych genotypach, tak by w następnym pokoleniu otrzymać zwierzęta o korzystniejszych genotypach. Jeśli istnieje zmienność środowiskowa tzn., że zwierzęta o danym genotypie mogą objawiać się różnymi wartościami fenotypowymi cech w zależności od tego, w jakich znajdą się warunkach środowiskowych.

Interakcja genotyp środowisko

Jeśli średnia produkcyjność każdej rasy zależy od warunków środowiskowych, w jakich jest utrzymywana to jest to dowód na istnienie efektu środowiska. W przypadku, gdy rasy różnią się pod względem produkcyjności to znaczy, że mamy do czynienia z efektem genotypu - czynnikiem genetycznym. Jeśli jednak uszeregowanie poszczególnych ras wynika z warunków, w jakich są one utrzymywane to znaczy, że występuje interakcja genotyp-środowisko. Interakcje obserwuje się, gdy pewne wartości fenotypowe objawiają się tylko i wyłącznie w sytuacji występowania ściśle określonych warunków środowiskowych.

Przykład 2. Do Polski od kilku lat importuje się materiał genetyczny z krajów o bardziej rozwiniętej hodowli. Dzieje się tak, dlatego, że populacje innych krajów są lepsze pod względem genetycznym. Dzięki temu, że istnieje zmienność genetyczna cech istnieje możliwość wyboru osobników o lepszych genotypach, przez co możliwe jest uzyskanie od nich większej produkcji. Jednak nie zawsze importowane zwierzęta, czy też potomstwo po nich, charakteryzuje się wyższą produkcyjnością w porównaniu do zwierząt o rodzimym pochodzeniu. Często okazuje się, że importowane zwierzęta odbiegają parametrami użytkowymi od swoich krewniaków z zagranicy. Za to zjawisko odpowiedzialna jest interakcja między genotypem a środowiskiem, która powoduje, że różnica w produkcyjności dwóch różnych genetycznie grup zwierząt jest różna w zależności od środowiska, w jakim się one znajdują. Okazuje się, że w krajowych budynkach inwentarskich system utrzymania, a zwłaszcza żywienia, ciągle znacznie ustępuje tym, jakie panują za granicą. Importowane, często bardzo dobre genetycznie zwierzęta, żywione w nieoptymalny sposób charakteryzują się w nich gorszą produkcją, niż lepiej do nich przystosowane bydło krajowe. W takiej sytuacji hodowca powinien w pierwszej kolejności skupić się na warunkach, w jakich utrzymuje zwierzęta. Poprzez np. zastosowanie lepszego systemu żywienia może on natychmiast zwiększyć produkcyjność swojego stada. Sytuacja taka ma miejsce w odniesieniu do wielu gatunków i cech użytkowych.