3307664408

trójfazowego modelu Keitha do opisu kolejnych etapów rozwoju omawianej dziedziny - propagandy, sprzedaży i ery marketingu.

Według D. Wringa odpowiednikiem pierwszej fazy rozwoju marketingu w odniesieniu do świata polityki w Wielkiej Brytanii jest propaganda, która „królowała” w komunikowaniu politycznym przed II wojną światową²⁹. Był to jednokierunkowy proces komunikacji z pasywną publicznością, która poddawana jest działaniu różnego rodzaju komunikatów o charakterze manipulacyjnym i perswazyjnym. Podobnie jak w etapie zorientowania na produkt, można tu mówić o koncentracji nadawców na zaspokajaniu własnych potrzeb. W Wielkiej Brytanii propaganda na masową skalę zaczęła być wykorzystywana w 1918 roku, gdy na skutek zmiany prawa wyborczego liczba osób uprawnionych do głosowania osiągnęła 21 milionów obywateli³⁰. Do tej pory w życiu politycznym - w tym w wyborach - uczestniczyła znacznie mniejsza grupa obywateli. Obywateli, którzy posiadali większą od przeciętnej wiedzę i spore doświadczenie polityczne. Dlatego, gdy nagle liczba osób z czynnym prawem wyborczym drastycznie wzrosła, stały się one - ze względu na brak doświadczenia, tudzież wykształcenia - gronem, na które wpływać było stosunkowo łatwo.

W owym okresie propaganda posługiwała się rozmaitymi narzędziami: zatrudniano osoby odpowiedzialne za właściwe informowanie prasy i przygotowywanie artykułów prasowych, drukowano i szeroko dystrybuowano plakaty i ulotki. Uczono polityków, którzy mieli przemawiać w czasie spotkań z wyborcami, trudnej sztuki wystąpień. Ciekawym pomysłem tego okresu było wynajęcie w 1929 roku przez Partię Konserwatywną tzw. kin objazdowych. Odpowiednio wyposażone ciężarówki objechały cały kraj, wszędzie wyświetlano przygotowany uprzednio przez partię film³¹.

Warto wspomnieć, że pomysły wykraczające poza schemat komunikacji propagandowej pojawiały się w środowisku Partii Pracy już w początkach wieku XX.

²⁸ Por. tłumaczenie [w:J M. Mazur, Marketing polityczny. Wyczerpujący przegląd technik i metod stosowanych w kampanii wyborczej. Warszawa 2002, s. 15.

” D. Wring, Political marketing..., op. cit., s. 102.

³⁰    Ibidem.

³¹    Por. D. Wring, Political marketing..., op. cit., s. 103.

9