672580764

Personifikacja — Pieśń ludowa 87

legły do etapów w rozwoju historyczno-społecznym).

Personifikacja zob. Uosobienie.

Persyflaż. Szyderstwo o pozorach uprzejmości, zamaskowana drwina. Np.:

Lubię czułość, co się pasie Wierzb płaczących gorzkim listkiem, W poetycznym cienkim kwasie Lubując się przede wszystkiem,

I co tu niebo by leciała,

Gdyby tylko skrzydła miała.

(A. Asnyk: Replika).

Peryfraza zob. Omówienie.

Perykopa. Ustęp, rozdział, zwłaszcza w Biblii.

Perypetia. Nagły przełom, odmiana losu, powikłanie w akcji (dramatu, powieści).

Pierścień. Budowa strofy (lub utworu), w której ostatni wers jest powtórzeniem pierwszego, dosłownym lub wariacyjnym. Np.: Gdym jeszcze dzieckiem był Budzącym się na świat,

Gdy wątły życia kwiat Jeszcze się w pączku krył,

Na łono matka mnie brała,

Pieściła i całowała,

Gdym jeszcze dzieckiem był.

(A. Asnyk: Echo kołyski).

Por. Kompozycja pierścieniowa.

Pierwodruk. Pierwsza publikacja dzieła drukiem.

Pieśń. 1. Utwór odznaczający się zwykle dźwięcznością, melodyj-nością, układem stroficznym. Nazwa świadczy o tradycyjnym związku poezji z muzyką oraz o genezie tego gatunku, mianowicie o jego powstaniu z pieśni obrzędowych starożytnych i rodzimych ludowych. Odmiana li-

ryczna albo liryczno-epicka. 2. Część dłuższego utworu poetyckiego.

Pieśń artystyczna, literacka.

W odróżnieniu od samorodnej pieśni ludowej: utwór literacki nadający się do śpiewu. Zdarza się, że kompozytor podkłada melodię pod napisany utwór albo że poeta pisze słowa do gotowej melodii. Np. Krakowiaczek — słowa E. Wasilewskiego, muzyka S. M o n i u sz k i.

Por. Rybka.

Pieśń biesiadnicza. Okolicznościowa pieśń śpiewana przy ucztach lub naśladujący ją utwór liryczny. Np. F. Bohom o lec: Kurdesz; A. Mickiewicz: Pieśń, filaretów.

Pieśń dziadowska. Rodzaj utworu z epiki ludowej, o specjalnych właściwościach stylistycznych i tematycznych, wynikających z jego genezy, z wędrownego życia ! i obserwacji obyczajowych jej twórców; może mieć charakter sensacyjny, dewocyjny, satyryczny itp. Naśladowana przez poetów, w stylizowanych utworach gawędziarskich i satyrycznych, efekty humorystyczne osiąga często przez stosowanie etymologii ludowej. Np. F. Karpiński: Pieśń dziada sohalskiego w kordonie cesarskim; T. B o y - Ż e-1 e ń s k i: Opowieść dziadkowa o cudach rapperswylskich.

Pieśń ludowa. Pieśń najczęściej pochodzenia anonimowego, o tematyce związanej z obyczajowością ludu, towarzysząca różnym momentom jego życia rodzinnego (miłosna, weselna, kołysanka itp.), obrzędom (dożynkowa, sobótko-