• charakter przekazu - (jak to mówi);
• cechy audytorium - (do kogo mówi);
• moment - (kiedy mówi);
• sytuacja - (gdzie i w jakich okolicznościach mówi).
Wymienione elementy procesu komunikowania się przedstawiono na rysunku 4.
Rys. 6. Model komunikowania wg Lasswella
Źródło: J. Stankiewicz, Komunikowanie się w organizacji, „Astrum”, Wrocław 1999, s. 68
Komunikacja werbalna to komunikacja oparta na słowie. Rozmawiając z drugą osobą - używamy słów. Czytając książkę - odbieramy komunikaty autora przekazane nam za pomocą słów. Aby komunikacja werbalna mogła mieć miejsce, musi istnieć mówiący i słuchający.
W komunikatach wysyłanych za pomocą wypowiadanych słów, bardzo ważną rolę odgrywa ton głosu, treść komunikatu jest w brew pozorom mniej istotna.
Ton głosu w czasie trwania rozmowy nie może być ani zbyt silny, ani zbyt cichy, ważna jest bogata intonacja oraz wyraźna, lecz nie przesadna artykulacja. Wysokość głosu, barwa, rytm - te kategorie głosowe pozwalają odczytać, kiedy wypowiedź jest przyjazna, a kiedy złośliwa, kiedy wypowiadana z irytacją, a kiedy moralizatorska.
Treść, choć stanowi tylko 1% przekazu, jest bardzo ważna, składa się na to ogólna wiedza osoby będącej nadawcą komunikatu oraz znajomość danego tematu, a także zdolność ładnego i zrozumiałego wypowiadania się, która wiąże się z oczytaniem i doświadczeniem w prowadzeniu rozmów.
Poza formą ustną komunikowania werbalnego wyróżniamy formę pisemną. Forma ustna daje komunikującym się znacznie większe możliwości ekspresji uczuć i myśli, bowiem proces przekazu zostaje dodatkowo wzmocniony przez środki komunikowania niewerbalnego. Komunikowanie ustne jest spersonalizowane i zapewnia większą kon-
14