trolę nad tym, czy komunikat dociera do odbiorcy, umożliwiając jednocześnie natychmiastowe sprzężenie zwrotne12.
Pisanie - forma pisemna znacznie częściej ma charakter formalny niż nieformalny. W komunikowaniu interpersonalnym przyjmuje postać listu klasycznego, e-mailowego, faksu, w komunikowaniu instytucjonalnym są to oficjalne pisma, jak instrukcja działania, akty prawne, rozporządzenia itp. Liczy się nie tylko treść merytoryczna, czyli to, co udało nam się zrobić i z jakim wynikiem, ale także podejście do tematu, sposób jego prezentacji zarówno w aspekcie wizualnym, jak i treściowym. Mówi to wszak wiele o ich autorze.
Komunikacji werbalnej najczęściej towarzyszy komunikacja niewerbalna, która jest niedocenionym źródłem informacji o samopoczuciu rozmówcy, jego pewności siebie, stanie emocjonalnym, a także postawie wobec drugiej osoby czy zaangażowaniu w rozmowę13. W trakcie rozmowy towarzyszą gesty oraz mimika, która w przyjętym kodzie językowym w danej kulturze potwierdzają komunikaty zwerbalizowane. Komunikacja niewerbalna jak sama nazwa wskazuje jest to technika, która nie wymaga słów, a jej waga zależy od tego, jak silnie nadawca jest związany z komunikatem oraz z odbiorcą14.
Do komunikatów niewerbalnych należą: mimika, źrenice, kontakt wzrokowy i spoglądanie, gesty i ruchy ciała, dotyk, pozycja ciała, wygląd, usytuowanie przestrzenne oraz dystans15.
"Mowa ciała" odkrywa przed nami prawdziwą treść przekazu. To, co naprawdę ważne -słyszymy i widzimy zmysłami. Komunikowanie się niewerbalne jest powszechne, nieustające i mimowolne. Nie można zatrzymać wysyłania informacji niewerbalnych16.
Na poniższym rysunku przedstawiono elementy mające wpływ na komunikację niewerbalną.
12 M. Głowik, Komunikacja..., s. 32.
13 B. Kozyra, Komunikacja bez barier, MT Biznes, Warszawa 2008, s. 158.
14 Www.komunikacja-w.pl, Komunikacja niewerbalna, dn. 20.03.2010.
15 S. Frydrychowicz, Komunikacja interpersonalna w zarządzaniu, Wydawnictwo Forum Naukowe, Poznań 2009, s. 145.
16 M. Głowik, Komunikacja..., s. 34.
15