4130653747

Z ŻYCIA SBP 115

samowystarczalności władz i społeczności lokalnych — dostrzegamy zarazem niedostatki wszędzie tam, gdzie samorządy stosując opaczne kryteria i priorytety, spychają biblioteki na margines swych działań i zainteresowań. Mając to na względzie, bronimy tych wszystkich poczynań organów rządowych: Ministerstwa Kultury i Sztuki oraz Ministerstwa Edukacji Narodowej, które wynikają z głębokiej troski o los bibliotekarstwa polskiego.

Biblioteki to nasza wspólna sprawa narodowa.

Kierując do Pana Premiera niniejsze słowa, liczymy, że będzie Pan orędownikiem tak formułowanych idei.

Z wyrazami głębokiego poważania Przewodniczący

Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich dr Stanisław CZAJKA

List otwarty do samorządów lokalnych

Zwracamy się do Państwa w sprawie bibliotek.

Proces zmian, który prowadzi do gospodarki rynkowej, demokracji i unowocześnienia naszego kraju, przebiega w atmosferze krytyki i przewartościowywania dotychczasowych zasad i rozwiązań funkcjonujących we wszystkich dziedzinach życia społecznego. Jest to nieuniknione i konieczne. Nie może być tematów tabu, bo wówczas zostałyby ograniczone możliwości racjonalizacji i skutecznego rozwiązywania problemów. Dotyczy to także bibliotek.

W warunkach braku środków finansowych w budżetach gminnych, wiauze samorządowe często zmuszone są poszukiwać drastycznych oszczędności. Ich uwaga kierowana jest także na biblioteki — instytucje, które od zarania dziejów służyły ludziom przekazem wiedzy, upowszechnianiem kultury, dostarczaniem użytecznej informacji.

Pomimo wielkich kłopotów i trudności gmin, decyzji nieprzemyślanych dotyczących likwidacji bibliotek, nie odnotowujemy — na szczęście — wiele. Jeśli już dochodzi do zlikwidowania biblioteki, to na ogół jest to poprzedzone analizą sytuacji, po wysłuchaniu opinii bibliotekarzy miejscowych oraz opinii biblioteki wojewódzkiej, która jest zobowiązana udzielać pomocy i wsparcia bibliotekom terenowym.

Niestety, są jednak przypadki decyzji niewłaściwych, a nawet gorszących. Za takie decyzje uznajemy likwidację wszystkich bibliotek w gminie, często poparte bezrozumnym oświadczeniem, że „nam bibliotek nie potrzeba”. Oznacza to likwidację możliwości dostępu do książek mieszkańców, a zwłaszcza dzieci i młodzieży, ale także prowadzi do zmarnowania gromadzonego przez całe lata księgozbioru, którego wartość z reguły przekracza sumę ćwierć miliarda złotych. Sygnalizowane są przypadki, że takie księgozbiory są wprost rozdrapywane przez członków komisji likwidacyjnych.

Krótkowzroczność takich decyzji jest zadziwiająca. Przecież wkrótce mieszkańcy wymuszą utworzenie biblioteki, lecz będzie to już przedsięwzięcie kosztowne. Poniesione nakłady muszą być kilkakrotnie większe i nie przyniosą od razu efektów, jakie daje dobrze zorganizowana i prowadzona biblioteka. Trzeba więc nie likwidować, a przekształcać bibliotekę w podstawowy ośrodek informacji dla mieszkańców i władz — w centrum kultury dla społeczności lokalnej.

Jednocześnie chcielibyśmy zwrócić uwagę na konieczność ocalenia punktów bibliotecznych. Placówki te dostarczały do niedawna lekturę dla 40 proc. mieszkańców wsi. Tanio udostępniały książkę. Z wyliczeń (na przykładzie gminy w Lubelskiem) wynika, że koszt wypożyczenia jednej książki z punktu bibliotecznego wynosił 147 zł, podczas gdy jej wypożyczenie z biblioteki gminnej kosztuje wielokrotnie więcej. Tymczasem punkty likwidowane są masowo i bez świadomości, że we wsiach odległych od siedziby gminy powstaje pustynia, na której zanika możliwość dostępu do książki.

Apelujemy więc o rozwagę, o rzetelną ocenę sytuacji książki i bibliotek w środowisku i o wsparcie dla tych placówek, bez których — jak dowodzi także doświadczenie innych krajów