4130653988

TARŁOWIE. 191

rom winien dopomódz do jego wydobycia¹). Był więc już w tym czasie teściem Jazłowieckiego.

W historyografii zdarza się nieraz odwrotnie aniżeli w życiu: nie dzieci za ojców lecz rodzice, chociaż już umarli, pokutują za nie, a siostry za braci. Nasz Jan Tarło, krajczy koronny i starosta pilźnieński, zafigurował świeżo na liście znamienitych dyssy-dentów polskich²). Spoczywającego u grobu św. Stanisława na Zamku w Krakowie wyciągnęła na to miejsce pamięć i sława nowowiercza syna jego Jana, też starosty pilźnieńskiego, ale potem kasztelana, zrazu małogojskiego, następnie radomskiego, wreszcie wojewody lubelskiego. Ona to, acz nie sama jedna, córę Jana krajczego w urodzoną przekształciła heretyczkę. Niecnotą tą, wedle powieści dominikańskiej, potwierdzonej powagą jezuicką Niesieckiego, miała być Elżbieta Jazłowiecka. Powiadają o niej, tej Tarłownie, z domu heretyczce zagorzałej, że herezyę w męża, tak dzielnego męża wmówiła, aż 00. Dominikanów z Czerwonogrodu, gdzie był starostą, przepędził i obrabował (po r. 1 356) dlatego tylko, iż się herezyi jego oprzeć poważyli; a jednak... mimo tej sro-gości, dawano mu świadectwo najlepszego wojownika swego czasu ³). Dostało się w tej powieści zakonnej, jak często bywa, i duchowieństwu świeckiemu, z biskupem i jego kapitułą w Ka-

1

)    Akt. konsyst. lwów. T. I f. 758v—9: Recognicio Joannis Tharlo pocilla-toris R. Mtis et ąuittacio d. exequutorum de 44 marcis argenti et tribus lotlii receptis 21. VI. 1549. Zobowiązanie się Jana Tarła w tym akcie do „debitum apud gener. do: Georgium Jaszlowyeczki capittaneum Czyrwonogroden.^tt dotyczy sumy 300 zł, winnej Pawłowi Tarle wojskiemu lwowskiemu (zob. uwagę pierwszą na str. poprzedniej). Notaryusze publiczni, występujący w tym także akcie konsystorskim, Jan ze Skalmirza i Kasper z Przemyśla, zostali pasowani na protonotaryuszów apostolskich przez X. Sadoka Barącza w rozprawie o tych dostojnikach w Polsce, w Pamiętniku dziejów polskich (we Lwowie 1855), chociaż byli najzwyklejszymi notaryuszami „mocą apostolską*.

2

)    H. M(erczyng), Zbory i senatorowie protestanccy w dawnej Rzeczypospolitej (Warszawa 19o5), str. 136 nr. 154 (por. początek tej rozprawy Cz. I, str. 65—6).

3

)    X. Sadok B a r ą c z Z. K., Pamiątki Jazłowieckie (Lwów 1862), U —43. Co tu autor powiada o złożeniu opiekuństwa rodziny Tarłów w ręce tegoż Jazłowieckiego, naonczas wojewody ruskiego, przez króla Zygmunta Augusta, u którego miał „najwyższe zaufanie*, dotyczy tylko opieki Jadwigi Tarłówny po śmierci ojca, lana z Czapel i na Malczycach, chorążego lwowskiego, kiedy się o nią starał Bogdan, wojewoda wołoski... Autor, mówiąc o dzielności Jerzego Jazłowieckiego z Buczacza ma na myśli Herby B. Paprockiego, któremu nie obcą była pochwała Rejowa w Zwierzyńcu z r. 1562: Jerzego malowali a on smoka gromił, ....Lecz ten nasz polski Jerzy stada buczackiego Gromi i gromić będzie smoka pogańskiego....