4130649102

9

Wychodzimy zatem z obserwacji, rzutując cechy danej próby na większe całości. Następnie porównujemy fakty implikowane przez uogólnioną teorię ze zdarzeniami świata zewnętrznego. Ujęcie to jednak z czasem zaczęło tracić na znaczeniu na rzecz modelu hipotetyczno - dedukcyjnego. Model ten został sformułowany przez Carla Hempela i Petera Openheima w 1965 roku, i zakłada wspólną procedurę wyjaśniania dla różnych dyscyplin. Ta ogólna zasada podpowiada, że wyjaśnienie naukowe składa się z prawa uniwersalnego, istotnych warunków początkowych zwanych explanansem oraz twierdzenia odnoszącego się do danego zdarzeni( explanadnum )¹. Procedura wyjaśnienia naukowego jest analogiczna do procedury rozumowania dedukcyjnego. Za przesłanki bowiem przyjmuje się prawo ogólne i istotne warunki początkowe, rolę wniosków pełni zaś twierdzenie wyjaśniające. Staramy się zatem wyjaśnić dane zdarzenie poprzez odwołanie się do prawa uniwersalnego. Rolę przesłanek pełnią prawa zaś wniosków wyjaśnienia. Według Hempela i Oppenheima procedura prognozowania odbywa się tutaj wg tych samych reguł wnioskowania logicznego, co wyjaśnienie. Jedyną różnicą jest tutaj fakt, że wyjaśnienie zachodzi po zdarzeniu, prognoza zaś przed nim. W przypadku prognozowania, wychodzimy od praw uniwersalnych i istotnych warunków początkowych pełniących rolę przesłanki do nieznanych nam zdarzeń. Widać zatem, że model hipotetyczno - dedukcyjny zakłada symetrię wyjaśnień i prognoz. Owa symetria stała się celem ataków. W sensie logicznym indukcja nie jest odwrotnością dedukcji. Są to przecież zupełnie odmienne typy rozumowania. Błędem jest również przyjmowanie poglądu , że wyjaśnienie zakłada prognozę, prognoza zaś wyjaśnienie. Istnieją bowiem teorie naukowe wyjaśniające pewne zjawiska, które to teorie jednak nie mają walorów prognostycznych,    (    teoria    Darwina    ).

I odwrotnie istnieją teorie o walorach prognostycznych które nic nie wyjaśniają ( teoria grawitacji Newtona). W modelu hipotetyczno - dedukcyjnym prognoza może służyć za

1

Więcej na temat modelu hipotetyczno - dedukcyjnego, M.Blaug, Metodologia Ekonomii, Warszawa 1995.