Do tych pierwszych zaliczamy koszty, których wysokosc i struktura są zależne od zarządzającego danym ośrodkiem odpowiedzialności. Natomiast do kosztów niekontrolowanych zaliczamy koszty, na wielkość których kierownik centrum odpowiedzialności nie ma wpływu.
Ten podział kosztów jest bardzo istotny z punktu widzenia podziału kosztów według miejsc ich powstawania.
5. Schemat systematycznego rachunku kosztów.
Rachunek kosztów jest względnie wyodrębnionym podsystemem systemu informacyjnego rachunkowości jednostki gospodarczej. Głównym zadaniem rachunku kosztów jest: a/ tworzenie informacji dotyczących kosztów działalności przedsiębiorstwa i b/dostosowanie tych informacji do potrzeb ich użytkowników.
Zaspokojenie bardzo zróżnicowanych potrzeb informacyjnych zgłaszanych przez odbiorców wymaga zastosowania odpowiednich procedur przetwarzania informacji na temat ponoszonych kosztów. Procedury te są oparte na określonych założeniach i są realizowane zgodnie z określonymi zasadami. Zespół założeń i reguł oraz przyporządkowanych im procedur, zgodnie, z którymi następuje przetworzenie informacji o kosztach, nazywamy modelem rachunku kosztów.
Należy, więc stwierdzić, że w rachunku kosztów dokonuje się przetwarzania informacji o kosztach według przyjętych modeli. Z uwagi na zróżnicowane zapotrzebowanie na informację o kosztach zgłaszane przez różnych odbiorców, występuje zróżnicowanie modelowe rachunku kosztów. Rodzi to potrzebę dokonania klasyfikacji modeli tego rachunku ze względu na określone kryteria.
Nadrzędnym kryterium klasyfikacji tych modeli jest związek prowadzonego rachunku z systemem ewidencyjno-sprawozdawczym rachunkowości podmiotu gospodarczego. W tym przypadku wyróżniamy:
1) systematyczny rachunek kosztów, który jest elementem systemu ewidencyjno-sprawozdawczego rachunkowości,
2) problemowe rachunki kosztów, które są prowadzone poza systemem ewidencyjno-sprawozdawczym rachunkowości.
Patrz: rysunek - struktura powiązań w systemie rachunku kosztów.
17