5987092044

niewielkiej miąższości (1,5-2 m). Jak zauważa A. Morawiec (1987) ilość substancji rozpuszczonych w wodzie pozostającej w kontakcie z odpadami wzrasta aż 150 razy, a przewodność elektryczna 10-krotnie. Generalnie jednak zdolność zakwaszająca i buforująca odpadów jest zróżnicowana, co wpływa na niejednolity charakter i stopień ich oddziaływania na środowisko wodne.

W oparciu o wyniki badań laboratoryjnych i terenowych oraz programy komputerowe, stworzono model matematyczny umożliwiający prognozowanie ruchu wody, ługowania, transportu i rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń (Twardowska i in., 1988). Model taki umożliwia wieloletnią prognozę wpływu odpadów na środowisko wodne w każdym konkretnym przypadku decyzji lokalizacyjnej. Przede wszystkim określono zalecenia do proj ektowani a zwałowi sk, obej muj ące:

-    rozpatrzenie kilku wariantów i wybór optymalnej lokalizacji (z uwzględnieniem aspektów środowiskowych),

-    kształt bryły składowiska (w świetle przeprowadzonych badań koncepcja płytkich zwałowisk podpoziomowych nie jest uzasadniona, gdyż nadmierne rozwinięcie powierzchni w stosunku do objętości sprzyja szybkiemu wypełnianiu się pojemności sorpcyjnej oraz stwarza optymalne warunki do transportu zanieczyszczeń¹; korzystniejsze są wysokie zwałowiska centralne o kształcie stołowym),

-    zapewnienie szczelności części bryły w stosunku do wody i powietrza (lokalizacja na naturalnie nieprzepuszczalnym podłożu, odmienny sposób formowania bryły wewnętrznej i płaszcza zewnętrznego, wprowadzanie dodatkowych warstw izolujących, zagęszczanie mechaniczne, obudowa biologiczna odpowiednimi gatunkami roślin),

-    kontrolowany system wymiany wody w zwałowisku i drenażu wycieków (studnie rurowe wyposażone w filtry, rowy opaskowe, zbiorniki retencyjno-odparowujące),

-    monitoring wód w zasięgu oddziaływania składowiska.

Zdaniem I. Twardowskiej (inf. ustna, 2015) zasadnicze wnioski wypływające z badań i modelowań przeprowadzonych w latach 80. dla składowisk odpadów pozostają nadal aktualne. Analogiczny charakter wpływu na środowisko mają także odpady stosowane do niwelacji i rekultywacji (Morawiec, 1987). W następnych latach kontynuowano badania, uszczegółowiając je w odniesieniu do zagadnień cząstkowych lub wybranych obiektów, rozszerzając jednocześnie zakres regionalny o badania odpadów z LZW.

16

1

odmiennego zdania wydają się być K. Grabowska i M. Sowa (1999a), wg których stopień zanieczyszczenia wód jest wprost proporcjonalny do ilości odpadów, ale odwrotnie proporcjonalny do powierzchni składowania.