6355787521

16 Komunikowanie polityczne

Charakter bodźców zewnętrznych i wyzwania praktyczne stawiane przed badaczami w oczywisty sposób nadały kierunek wczesnym poszukiwaniom badawczym — eksponowanie zagadnień związanych z efektywnością komunikowania politycznego (głównie propagandy) wiązało się z wyraźną marginalizacją pozostałych obszarów badawczych. Równie widoczna stała się tendencja do nadmiernego eksponowania w analizie kontekstu masowego (medialnego) i publicznego komunikowania politycznego (skutkująca koncentracją badań nad praktycznymi aspektami wykorzystania mediów masowych, głównie przez podmioty rywalizacji politycznej, oraz funkcją pełnioną przez media masowe w procesach politycznych; Everett M. Rogers zwraca uwagę na daleko idące podobieństwo w badaniach komunikowania politycznego i komunikowania masowego — skoncentrowanych przede wszystkim na efektach oddziaływania mediów masowych lub poprzez media masowe¹), przy jednoczesnym ograniczeniu lub zaniechaniu refleksji (obecnych we wcześniejszych pracach Gustawa Le Bona² i Gabriela Tardea³) nad sferą komunikacji interpersonalnej, grupowej i organizacyjnej⁴. Klasyczne badania Roberta K. Mertona i Paula Lazarsfelda nad propagandą radiową i filmową⁵, zogniskowane tematycznie wokół efektów politycznych przekazów perswazyjnych, dobrze odzwierciedlają podejście analityczne ówczesnych badaczy oraz praktyczny wymiar wniosków badawczych (np. koncepcje propagandy faktów, pożądanych i niezamierzonych efektów oddziaływania perswazyjnego). Wśród wniosków badawczych sformułowanych przez R.K. Mertona i P. Lazarsfelda odnajdujemy także źródło nowych koncepcji analizy komunikowania politycznego. Zwraca uwagę przyjęte przez badaczy założenie o relacyjnym charakterze komunikowania, implikujące równoprawne zainteresowanie działaniami podejmowanymi przez nadawcę komunikatów (uchwycenie intencji nadaw-

1

   E.M. Rogers: Theoretical Diuersity iti Political Communication. In: L.L. Kaid (ed.): Handbook of Political Communication Research. Mahwah— London, Lawrence Erlbaum Associates, s. 9.

2

   G. Le Bon: Psychologia tłumu, pierwsze wydanie ukazało się w 1895 roku — w niniejszym opracowaniu wykorzystano wydanie z 2004 r., Kęty, Wydawnictwo Antyk.

3

   G. Tar de: Opinia i tłum. Warszawa 1904, Gebethner i Wolff.

4

^fi Np. Brian McNair tłumaczy peryferyjne zainteresowanie badaczy sferą politycznego komunikowania interpersonalnego faktem, iż „z natury swojej są one [interpersonalne interakcje komunikacyjne — M.K.] niedostępne dla badaczy, gdyż wymagają metodologicznie trudnych i kosztownych badań mogących odkryć ich sekrety”; zob. Idem: Wprowadzenie do komunikowania politycznego. Poznań 1998, Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa, s. 26.

5

Zob.: R.K. Merton, P. Lazarsfeld: Studia nad propagandą radiową i filmową. W: R.K. Merton: Teoria socjologiczna i struktura społeczna. Warszawa 2002, Wydawnictwo Naukowe PWN.