SDC13406

I

54

i

Stanisław Dubisz czynniki gcograficzno-politycznc o charakterze zewnętrznym, tj. sąsiedztwo innych ludów i państw.

„Skoro przemiany gospodarcze i spoleezno-ustrojowe na ziemiach polskich dotyczyły, ogólnie ujmując, nic tylko ziemi gnieźnieńskiej, lecz w więk-szym jeszcze stopniu krakowskiej (czyli plemienia Wiślan), a niezależnie od tego przodownictwo w budowie państwa zyskali Polanic, należy zwrócić uwagę na inne ważne czynniki. Sytuację polityczną ogółu wielkich plemion, które weszły w skład państwa polskiego, określało sąsiedztwo Rusi (tzn. Słowian Wschodnich) na wschodzie. Słowian Połabskich (tzn. Słowian Zachod-niolechickich) na zachodzie, wojowniczych bałtyjskich Prusów (...) na północy i Moraw na południu. Wydawałoby się, że otoczenie to, w większości słowiańskie, stwarzało szczególnie korzystny układ polityczny. Tymczasem południowe tereny Polski wchodziły w obręb ekspansji państwa wielkomo-rawskiego (istniejącego od początku IX do początku X w.), zaś Słowianie Połabscy stawali się coraz bardziej zagrożeni przez ekspansję niemiecką zbliżającą się w ten sposób do ziem polskich. Prusowie wprawdzie organizowali niszczycielskie napady (głównie na Mazowszan), lecz ze względu na rozdrobnienie ziem bałtyjskich nie mogło to wieść do narzucenia ziemiom polskim zwierzchnictwa politycznego, jakkolwiek hamowało na tych ziemiach procesy państwowotwórczc. (...) Tak więc spośród ziem polskich najtrudniejsze warunki wykształcenia się silnej władzy politycznej, tak by mogła narzucić swą wolę plemionom sąsiednim, istniały na terenie Małopolski, tzn. ziemi Lędzian (sandomiersko-lubclskicj) i Wiślan (krakowskiej), a także na

Dodać tu trzeba, że ziemie małopolskie pozostawały także w sferze infiltracji polityczno-militarnej Węgrów i Rusi, a Pomorze w sferze wpływów skandynawskich. Wszystko to sprawiało, że w okresie przedpiastowskim właśnie protopaństwo Polan znalazło się w najlepszych warunkach, które sprzyjały jego wewnętrznemu wzmocnieniu i ekspansji na terytoria sąsiednie.

if B. Mickiewicz, Monarchia wczesnych Piastów (IX W~U3S) 1^W,J