8122750340

językoznawcze, czyli jako fakt jednoczesnego funkcjonowania w systemie języka identycznych form odmiennych wyrazów, tj. form obdarzonych wyraźnie odmiennymi wartościami semantycznymi. Przedmiot badań zaprezentowanych w słowniku stanowią wyłącznie leksemy homonimiczne. Poważnym problemem było różnicowanie homonimów leksykalnych i tzw. funkcjonalnych (transpozycyjnych). Do zbioru homonimiki leksemowej zaliczyłam - zgodnie z najnowszymi trendami współczesnej leksykografii rosyjskiej -jednostki leksykalne po konwersji. Włączenie do zbiorów homonimicznych partykuł, spójników, przyimków, liczebników, bezosobowych predykatów, modalnych słów, form krótkich przymiotnika, przysłówków etc. dało nieoczekiwany rezultat.

Fundamentalnym dylematem analityka wieloznaczności leksemów jest konsekwentna co do pryncypiów językoznawczych separacja zjawisk homonimii oraz polisemii. Zróżnicowane sposoby i podstawy naukowe takiego rozróżniania przeanalizowałam w swoich wcześniejszych monografiach zjawiska.

Na podkreślenie zasługuje to, iż przy formowaniu zbioru homonimiki leksemowej języka rosyjskiego zaimplementowałam własny, wypracowany na podstawie analizy krytycznej dorobku współczesnego językoznawstwa europejskiego, system kwalifikacji rosyjskich wyrażeń słownikowych w odniesieniu do charakteru ich wieloznaczności. Dzięki zastosowaniu w procesie pozyskiwania leksemów do słownika upowszechniających się wśród leksykologów przełomu wieków zasad rozróżniania przejawów wieloznaczności - zawartość wyłonionego przeze mnie zbioru rosyjskich homonimów jest wysoce reprezentatywna wobec współcześnie ekscerpowanych homonimik większości europejskich systemów językowych. System kwalifikacji leksemów stosowany w procesie opracowywania niniejszego słownika w zróżnicowanym stopniu zgodny jest z zasadami postrzegania wieloznaczności, jakim hołdują specjaliści rosyjscy (szczegółowo opisałam to w monografii Rosyjskie leksemy homonimiczne w teorii językoznawczej i praktyce leksykograjicznej).

Podczas ekscerpcji materiału leksykalnego zastosowałam kryteria mieszane: 1) kryterium etymologiczne, oparte na różnicy etymonów leksemów, 2) kryterium semantyczne, oparte na różnicy znaczeń leksemów (brak wspólnego elementu znaczeniowego), 3) kryterium intuicji (świadomości) językowej, polegające na ustaleniu stopnia uświadomienia przez badacza powiązań semantycznych badanych znaczeń wyrazu/wyrazów, 4) częściowo kryterium stylistyczne (różnice w rejestrze; dotyczy to zwłaszcza leksemów należących do gwar i dialektów), 5) kryterium przekładałności znaczeń (por. słownik Achmanowej). Ograniczenie ekstrakcji leksemów homonimicznych do pojedynczego rodzaju kryterium kwalifikacyjnego nie wydaje się trafne, gdyż efekty takiej ekscerpcji nie są w pełni

16