8739620451

Rozdział 1.

PODSTAWOWE POJĘCIA

Termin bezpieczeństwo w najogólniejszym sensie należy do grupy potrzeb podmiotowych, zasadnicze znaczenie ma podział na bezpieczeństwo narodowe i bezpieczeństwo międzynarodowe. Te dwa pojęcia najczęściej występują w języku polityki, dyplomacji, w dokumentach polityczno-prawnych oraz w nauce o stosunkach międzynarodowych^{1 2}.

Potrzeba bezpieczeństwa jest mocno związana z grupą potrzeb fizjologicznych. Niektórzy psychologowie w swoich koncepcjach motywacyjnych działań ludzi traktują je łącznie, zaliczając do potrzeb egzystencjalnych lub niższego rzędu. Stąd też możemy wnioskować, iż jednym z podstawowych celów działania jednostki jest zapewnienie sobie bezpiecznego bytu i warunków rozwoju³. Każda jednostka stara się strzec, na ile może, swych własnych dóbr i ochraniać je przed wszelką szkodą. Ale zdana na własne siły nie byłaby w stanie trzymać nad nimi straży bez przerwy (...). Człowiek chroni swe dobra przed niebezpieczeństwem, gdy stwarza swym działaniem taki stan rzeczy, że albo zgoła nie może zniszczyć tego dobra żadne działanie szkodliwe czy wręcz rozmyślnie nieprzyjazne; albo że jest to poważnie utrudnione ⁴.

Najstarszą formułę bezpieczeństwa uczestników życia międzynarodowego stanowi pojęcie bezpieczeństwa narodowego. Potrzeby i interesy bezpieczeństwa narodu (lub narodów w przypadku państw wielonarodowych) są realizowane przez organy państwowe. Adekwatnie do tego stanu rzeczy pojęcie bezpieczeństwo narodowe, szeroko upowszechnione w nauce zachodniej, jest w zasadzie utożsamiane z bezpieczeństwem państwa⁵.

Pojęcie bezpieczeństwa odnosi się do procesu zaspokajania potrzeb i interesów uczestników życia międzynarodowego. Proces ten realizuje się w środowisku międzynarodowym, a jego konsekwencje dotyczą nie tylko zainteresowanych państw, ale

5

1

' R. Zięba, Instytucjonalizacja Bezpieczeństwa Europejskiego, koncepcje - struktury - funkcjonowanie,

2

Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2001.

3

J. Prońko, B. Wiśniewski, Zarządzanie kryzysowe w województwie w sytuacjach nadzwyczajnych zagrożeń, opracowanie niepublikowane, Warszawa 2003.

4

   Cz. Znamierowski, Szkoła prawa. Rozważania o państwie. Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1988, s. 80, 83.

5

   Tamże.