10798

6.    Techniki badawcze w mikroskopii elektronowej.

•    odbiciowa, w której wiązka elektronów odbija się od powierzchni próbki.

•    emisyjna, gdzie sama próbka jest Źródłem elektronów.

•    prześwietteniowa (transmisyjna), w której wiązka elektronów tworząca obraz przechodzi przez próbkę. Najczęściej jest stosowana tecluiika przcświctlcnicwa (TEM). gdyż pozwala ona na osiągnięcie znacznie lepszej zdolności rozdzielczej.

W teclmice prześwietleni owej istnieją dwie zasadniczo różne metody badawcze: bezpośrednia polegająca na wprowadzeniu wprost do komory przedmiotowej badanego materiału w postaci cienkiej folii metalicznej, proszków lub ultradrobnych cząstek i metoda pośrednia, która opiera się na stosowaniu replik odwzorowujących topogr afię badanych powierzchni.

7.    Repliki i ich rodzaje.

Istota metody pośredniej polega na prześwietlaniu nie samego obiektu, lecz jego repliki, to jest cienkiej blonki, dokładnie odwzorowującej strukturę badanej powierzchni. Repliki jednostopniowe otrzymuje się przez nałożenie cienkiej warstwy masy plastycznej na powierzchnię próbki i jej oderwanie od powier zchni

Najczęściej jednak są wykonywane repliki dwustopniowe: triafol-węgiel. Sposób ich wykonania polega na tym, że warstwa węglowa jest naparowywana na powicrzclinic próbki, ale na matrycy wykonanej z powiąże lin i próbki w łatwo rozpuszczalnym plastyku o nazwie handlowej "triafol".

8.    Zasada działania inikrosondy elektronowej.

Mikrosonda elektronowa, zwana również mikroanoliza torem rentgenowskim (MARi. pozwala na określenie składu chemicznego w wybranym mikroobszarze zgładu o średnicy' około I )un. Zasada działania MAR opiera się na spektrometrii charakterystycznego promieniowania rentgenowskiego wzbudzonego wiązką elektronów o mikronowej średnicy, rozpędzonych w polu elektrostatycznym podobnie jak w mikroskopie elektronowym. Wzbudzone promieniowanie jest analizowane za pomocą spektrometrów rentgenowskich i rejestrowane przez odpowiednie detektory i rejestratory. Mikrosonda może analizować pierwiastki od liczby atomowej 5 (bor) do liczby atomowej 95 (uran).

Badanie polega na umieszczeniu próbki w komorze, a po osiągnięciu odpowiedniej próżni wyszukuje się za pomocą mikroskopu miejsce do analizy. Następnie dokonuje się analizy jedną z wybranych technik. Mikrosonda elektronowa znalazła zastosowanie głównie do badania wtrąceń niemetalicznych w stopacłi. mikroscgrcgacji. składu wydzieleń, dyfuzji, procesu spiekania itp.

9.    Budowa mikroskopu jonowrgo potowego.

Jonowy mikroskop połowy jest obecnie jedynym instrumentem, który pozwala na obserwację pojedynczych atomów. Mikroskop składa się z dwóch części szklany cli połączonych próżni os zczelnym złączali stożkowym, część dolna rozszerzana ku dołowi jest zakończona płaskim ekranem, pokrytym war stwą ciaikiej przewodzącej prąd i przezroczystej substancji, a następnie luminoforem. Stanowi ona jednocześnie katodę mikroskopu. W części górnej zakończonej od dołu zbiomikian na medium chłodzące jest zamocowana próbka. Posiada ona kształt igiełki i jest ustawiona prostopadle do ekranu. Próbkę przymocowuję się do pętli z drutu oporowego, która równocześnie może być nagrzewana do odpowiedniej tanperatiuy. Zbiorniczek nad próbka jest napełniany ciekłym wodoran Chłodzenie próbki jest konieczne gdyż z jednej strony obniża migracje atomów w^r polu, z drugiej zmniejsza boczne rozproszone jonów a tym samym zwiększa wyrazistość obrazu.