1090

35. Organizacja i zasady rozrachunków międzybankowych.

Krajowa Izba Rozliczeniowa.

Transakcjom gospodarczym przedsiębiorstw i rozmaitym operacjom bankowym towarzyszą rozliczenia pieniężne przebiegające między różnymi oddziałami banków. W każdym rozliczeniu uczestniczą dwa oddziały: oddział rozpoczynający rozliczenie i oddział przysyłający dokumenty do oddziału dokonującego rozliczeń.

W celu przeprowadzenia rozrachunków międzybankowych uczestniczące w nim banki muszą posiadać w NBP rachunki bieżące. Rozrachunki między bankami przebiegają poprzez obciążenie rachunku bieżącego banku dłużnika w NBP i uznanie rachunku bieżącego banku wierzyciela w NBP.

W 1993 roku rozpoczęła działalność Krajowa Izba Rozliczeniowa S.A. powołana przez związek Banków Polskich. W ramach KIR działa obecnie centrala oraz 17 regionalnych Izb Rozliczeniowych BRIR, które początkowo nie objęły swym zasięgiem wszystkich banków. Do zadań centrali należy rejestracja oraz kompensata wzajemnych zobowiązań i należności uczestników Izby.

SYBIR (system bankowych izb rozliczeniowych) - umożliwia on zbiorczą rejestrację papierowych zleceń płatniczych przy użyciu techniki elektronicznego przetwarzania danych.

ELIKSIR (elektroniczny system izb rozliczeniowych) - wymianę zleceń płatniczych rejestruje się na magnetycznych nośnikach informacji i ewidencjonuje z użyciem elektronicznego przetwarzania danych, co ogranicza użycie dokumentów papierowych.

Kontrolę rozrachunków sprawują centrale poszczególnych banków, które otrzymują informację ze swoich oddziałów oraz z centrali KIR. Mniejsze banki mogą realizować zlecenia płatnicze swych klientów za pomocą banku prowadzącego ich rachunek. Przy bezpośredniej wymianie zleceń płatniczych między bankami centrale tych banków zawierają porozumienia precyzujące zasady wymiany zleceń. Określają one zasady dokumentowania zleceń, tryb wymiany zleceń, a także sposoby korygowania błędów. Centrale rejestrują wzajemne wierzytelności, a saldo wynikające z ich kompensaty rozliczają okresowo za pośrednictwem swoich rachunków w NBP.