11017

4.    Zasady Europejskiej Karły Samorządu Lokalnego i jej u pływ na polski samorząd teryt.

Postanowienia deklaracji międzynarodowej - Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego określają gminę wyraźnie jako wspólnotę samorządową, realizującą we własnym imieniu i w ramach ustaw zadania publiczne o charakterze lokalnym.

Zasada samorządności lokalnej - są określone w wewnętrznych przepisach i w miarę możliwości w Konstytucji. Samorząd lokalny oznacza prawo i zdolność społeczności totalnych w granicach określonych prawem do kierowania i zarządzania zasadniczą częścią spraw publicznych na ich własną odpowiedzialność

1    w interesie mieszkańców.

Zasada kryterium kontroli - kontrola administracyjna działalności społeczności lokalnej powinna mieć na celu zapewnienie przestrzegania prawa i zasad konstytucyjnych. Może także obejmować kontrolę celowości .realizowaną przez organ wyższego szczebla w odniesieniu do zadali których wykonanie zostało społecznościom lokalnym delegowane.

Zasada prawa zrzeszania się - społeczności lokalne mają prawo współpracować z innymi społecznościami wykonując swoje uprawnienia oraz zrzeszać się z innymi w ramach prawa, w celu realizacji zadań, które stanowią przedmiot ich wspólnego zainteresowania. Jednostki sam. teryt. mogą tworzyć stówaizyszerua i związki komunalne.

Zasada o ochronie prawnej - społeczności lokalne mają prawo do odwołania na drodze sądowej w celu zapewnienia swobodnego wykonywania uprawnień oraz poszanowania zasad samorządności lokalnej, przewidzianych w Konstytucji lub w prawie wewnętrznym.

Zasada swobody mandatu przedstawicielskiego - status przedstawicieli wybieranych do władz lokalnych powinien zapewniać swobodne wykonywanie ich mandatu. Powinien również zapewnić wyrównanie finansowe odpowiednie do kosztów poniesionych w związku z wykonywaniem mandatu oraz w razie potrzeby wyrównanie finansowe za utracone zyski lub też wynagrodzenie za wykonaną pracę jak również odpowiednie ubezpieczenie społeczne.

5.    Konstytucyjne podstawy istnienia samorządu teryt. w Polsce.

W Konstytucji Marcowej z 1921 r. określono, że ustrój Polski oparty jest na zasadzie szerokiego sam. teryt Miał on mieć charakter autonomiczny w dziedzinie administracji, kultury i gospodarki. Konstytucja przewidywała 3 stopnie samorządu odpowiadające podziałowi terytorialnemu pokrywając się z podziałem administracyjnym państwa (gminy, powiaty, województwa).Organy samorządowe zostały podzielone na stanowiące i wykonawcze.

Konstytucja Kwietniowa z 1935 r .opierała instynrcję samorządu na powołaniu przez państwo i rozróżniała

2    rodzaje samorządu: terytorialny i gospodarczy. Uznawała sam.za adm. państwową powołaną w celu zaspokajania potrzeb miejscowych i stosownie do podziału państwa przewidywała sam .wojewódzki, powiatowy i gminny. Samorządy mogły się łączyć w związki w celu wykonywa nia zadań szczególnych. Nadzór nad sam. sprawował rząd przez organy adm .ogólnej lub przez organy samorządowe wyższego stopnia .W tej Konstytucji nie było dwóch zasadniczych elementów dotyczących sam. teryt.- samodzielności i ko rporacyj ności.

Konstytucja RP z 1989 r. wyrażała, że RP gwarantuje udział sam .teryt .w sprawowaniu władzy oraz swobodę działalności innych form samorządu.

Reforma samorządowa 1990 r. polegała na likwidacji rad narodowych i zastąpieniu ich samorządową gminą z samodzielnym budżetem, osobowością prawną, mieniem komunalnym, wyodrębnionymi kompetencjami i samodzielnie kierującą w drodze wolnych wyborów swoją władzą .Reforma ta likwidowała system organów jednolitej władzy państwowej a sam. teryt był jedną z postaci władzy wykonawczej .funkcjonującą w formie władztwa zdecentralizowanego.

Mała Konstytucja z 1992 r .wymieniała wojewodę jako jedyny organ adm. rządowej w województwie. Odrębność organów rządowych i sam teryt oznaczała, że do wykonywania władzy w państwie w zakresie adm. publ. są powołane organy rządowe oraz sam. teryt.

W Konstytucji z 1997 r. podstawową jednostką sam. teryt jest gmina. Samorząd wykonuje zadania publ. niezastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych. Jednostki .sam teryt. mają osobowość prawną a ich samodzielność podlega ochronie sądowej. Przysługuje im prawo własności i inne prawa majątkowe. Spory kompetencyjne między organami sami adm. rządowej rozstrzygają sądy adm. Konstytucja dzieli zadania sam. na zadania własne i zlecone.

2