skanuj0009

Globalizacja a jakość życia lokalnych wspólnot samorządowych

w Europejskiej Karcie Samorządu Terytorialnego (w szczególności art. 3 ust. 1 i art. 4 ust. 6), Konstytucji RP (art. 5, 30, 16, 74) oraz Ustawie o samorządzie gminnym (art. 1, art. 6-7, art. 9 ust. 4). Zasadą nadrzędną, spośród czterech obowiązujących i wypełnianych, jest zasada zrównoważonego rozwoju, wypełniająca postanowienia cytowanych dokumentów. Zatem lokalna gospodarka samorządowa (LGS) funkcjonująca według koncepcji rozwoju zrównoważonego i trwałego jest zorientowana (ukierunkowana) w stronę mieszkańców, a stosowaną kategorią efektywności (spośród dwóch ich rodzajów - społecznej i ekonomicznej^{1 2}) jest efektywność społeczna, ukierunkowana na realizację zadań powierzonych lokalnym wspólnotom samorządowym (LWS) w ustawach, przy czym równocześnie w procesie decyzyjnym (projektowanie programów i ich wdrażanie) zachowana jest zasada czwarta - niemarnowania, czyli oszczędzania środków przeznaczonych na realizację zadań, warunkująca integrację efektywności społecznej z ekonomiczną³. Zbiór priorytetów należących do podejmowanych przedsięwzięć (i mianownika wzoru efektywności społecznej⁴) w tym rodzaju lokalnej gospodarki samorządowej (LGS) jest określany na bazie diagnozy ekonomicznej, społecznej i przyrodniczej. Stąd też postawę władz można określić jako aktywną w zakresie realizacji zadań powierzonych mocą ustaw. Procesy globalizacji w lokalnej gospodarce samorządowej (LGS) według koncepcji rozwoju zrównoważonego i trwałego są podporządkowane czterem jej zasadom, co umożliwia realizację postulowanej i pożądanej „globalizacji z ludzką twarzą” w układach lokalnych.

Lokalna gospodarka samorządowa (LGS) funkcjonująca w ramach procesów globalizacji jest oparta o neoliberalną koncepcję ekonomiczną, zgodną ze strategiami korporacji ponadnarodowych i „Umową Waszyngtońską”. Zasadą dominującą jest konkurencyjność gmin i powiatów⁵ w celu nadrzędnym - pozyskania inwestorów, a zatem zorientowana na tę grupę podmiotów. Stąd też zbiór priorytetów działania (i mianownik wzoru efektywności społecznej⁶) jest podporządkowany oczekiwaniom inwestorów. Stosowana jest również kategoria efektywności ekonomicznej, w tym wskaźniki finansowe, m.in. przy tzw. „prywatyzacji zadań”, często bezkrytycznej, polegającej na ich przejęciu przez podmioty prywatne z uwagi między innymi na koszty ich obsługi. Tym sposobem działalność władz lokalnych wspólnot samorządowych (LWS) zostaje sa-moograniczona, przez co spełniona zostaje nie głoszony wniosek wynikający z reguł „Umowy Waszyngtońskiej” - „rząd powinien usunąć się z drogi”⁷. Na zasadzie liberalizmu dozwolona jest relatywizacja wartości, a stąd zasady obowiązujące w lokalnej gospodarce samorządowej (LGS) mogą zostać dowolnie zredefiniowane, a optymalne -z punktu globalnych strategii korporacji ponadnarodowych - jest przyjęcie takiego ich rozumienia, które jest pozbawione funkcji kryterialnej. W tym aspekcie, uzasadnienie w teorii neoliberalnej zyskuje rozumienie konstytucyjnej zasady zrównoważonego rozwoju, jako „traktowanie zagadnień ochrony środowiska nie w oderwaniu od realiów społeczno-gospodarczych, ale w powiązaniu z nimi, przy zachowaniu dynamicznej równowagi pomiędzy racjami ekologicznymi, gospodarczymi i społecznymi”⁸. Definicja taka nie wskazuje podmiotu procesu rozwoju zrównoważonego (na kogo rozwój zrównoważony jest ukierunkowany), nie wskazuje na jego cel, ani na to, jak rozwój ten ma się odbywać, a przez to jest pozbawiona funkcji kryterialnej, niezbędnej w programowaniu rozwoju i wdrażaniu strategii na szczeblu lokalnym, a każde podejmowane działanie gospodarcze spełni wymagania tak rozumianej zasady. Jest to szczególnie istotne dla procesów globalizacji, które dzięki „odpowiednim” redefinicjom poszczególnych zasad mogą się bezkrytycznie dokonywać w układach lokalnych. Taka lokalna gospodarka samorządowa (LGS) przyjmuje zatem i realizuje cele zawarte w strategiach korporacji ponadarowych, które praktycznie zyskują bardzo poważne dotacje z budżetów publicznych (np. budowana jest infrastruktura techniczna) - dokonuje się prywatyzacja nie tylko kapitału stałego, ale również strumieni finansowych (dochodów własnych) poszczególnych lokalnych wspólnot samorządowych (LWS). Z kolei kapitał ludzki, ze strony decydujących o kierunkach lokalnej gospodarki samorządowej (LGS), zostaje pozbawiony przysługującego mu pełnego zakresu wsparcia w zakresie poprawy warunków życia i samorealizacji,

3. Podsumowanie

Przeprowadzona w niniejszym referacie (i artykule) analiza umożliwia sformułowanie następujących wniosków i postulatów w odniesieniu do lokalnych wspólnot samorządowych (LWS):

1.    lokalna gospodarka samorządowa (LGS), prowadzona przez samorządowe władze publiczne, ze swej natury i mocy prawa winna być zorientowana w stronę mieszkańców,

2.    władze lokalne mają obowiązek nieustannego podtrzymywania więzi z mieszkańcami i prowadzenia polityki dla poprawy jakości życia każdej z osób zamieszkującej właściwe danej gminie lub powiatowi terytorium. Obowiązek taki wypływa z przytoczonych przepisów prawa, regulujących funkcjonowanie jednostek samorządu terytorialnego szczebla lokalnego. Nie znajduje w nich racji bytu lokalna gospodarka samorządowa (LGS) zorientowana w stronę inwestorów,

3.    twierdzenie zawarte we wniosku nr 2 nie oznacza jednak, że inwestorzy nie mają znaczenia w trwałej poprawie jakości życia osób tworzących wspólnoty lokalne. Rola inwestorów musi być jednak w każdej gminie i powiecie właściwie określona, a ich funkcjonowanie nie może zakłócić realizacji czterech zasad obowiązujących w lokalnej gospodarce samorządowej (LGS). Stosunek do wyszczególnionych zasad decyduje bowiem o kształtowaniu właściwych proporcji pomiędzy poszczególnymi rodzajami kapitału⁹, a przez to - o rozwoju lokalnych wspólnot samorządowych (LWS) i jakości ich życia.

1

Za: F. Piontek, W. Piontek, Rachunek ekonomiczny tr ochronie środowiska, Wyższa Szkoła Ekonomii i Administracji w Bytomiu, Bytom 2002, s. 13.

2

¹⁸ Por. F. Piontek, Człowiek i jego środowisko ..., op. cit., s. 181.

3

   Por. ibidem, s. 182.

4

   Por. ibidem, s. 181.

5

   Por. F. Piontek, Globalizacja w opinii..., op.cit., s.222.

6

   Por. F. Piontek, Człowiek i jego środowisko ..., op.cit., s. 181.

7

   N. Chomsky, Zysk ponad ludzi ..., op.cit., s.14.

8

   W. Kłosowski, Przekształcenia społeczno-gospodarcze ..., op.cit., s.3.

9

   Por. F. Piontek, Kontrowersje i dylematy .... op.cit., s.22.