skanuj0004

Globalizacja a jakość życia lokalnych wspólnot samorządowych

liście rankingowej samorządów lokalnych”, dodając że laki sposób jest „oczywiście aksjologicznie błędnym”¹.

Tak zatem przedstawia się zasadnicza kwestia lokalnej gospodarki samorządowej (LGS). Jej rozwiązania lokalne wspólnoty samorządowe (LWS) powinny poszukiwać uwzględniając:

•    realizację art. 5 w łączności z art. 30 Konstytucji RP²,

•    przepisy prawa regulujące funkcjonowanie jednostek samorządu terytorialnego szczebla lokalnego, w tym realizację art. 16 Konstytucji RP w łączności z art. 3 ust. 1 Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego³,

•    poprawę jakości życia mieszkańców gmin lub powiatów i ich rozwój,

« cele finansowania i efektywność działania.

0    wyborze podjętego w niniejszym referacie tematu zadecydowały ponadto następujące przesłanki:

•    przejawy globalizacji na szczeblu lokalnym w postaci ekspansji wielkich zachodnich korporacji i lokalizacji wielkopowierzchniowych obiektów handlowych w gminach, która zdaniem A. Lewińskiego przebiega na wzór francuski, gdzie liczba małych sklepów spadła z 485 tys. w roku 1960 do ok. 90 tys. w roku 1997^{4 5}, z tą różnicą że w porównaniu z przykładem Francji, w Polsce rozwój sieci handlowych dotyczy przede wszystkim przedsiębiorstw zagranicznych, a negatywne skutki ponoszą również inne rodzime przedsiębiorstwa gospodarczo powiązane z istniejącą siecią handlową - zakłady drobnej wytwórczości, hurtownie, a także targowiska, co praktycznie uniemożliwia rozwój przedsiębiorczości i rzutuje na gospodarowanie kapitałem ludzkim,

•    obowiązek lokalnych władz opracowywania i realizacji programów rozwoju równoważonego i trwałego,

® zdefiniowanie rozwoju zrównoważonego i trwałego jako „trwałej poprawy jakości życia współczesnych i przyszłych pokoleń poprzez kształtowanie właściwych proporcji między poszczególnymi rodzajami kapitału: ekonomicznym, ludzkim

1    przyrodniczym” ,

•    zdefiniowanie jakości życia jako kształtowanie właściwych proporcji w generowaniu, zaspokajaniu i sposobach realizacji potrzeb ekonomicznych, społecznych, przyrodniczych, duchowych człowieka z zachowaniem kryterialnych funkcji sfery moralnej⁶,

•    podejmowanie oddolnych inicjatyw na rzecz wdrażania rozwoju zrównoważonego i trwałego, przy czym istnieją próby zawłaszczania tego pojęcia na rzecz procesów globalizacji w wymiarze świadomości społecznej i tzw. „programach rozwoju”, czego przykładem jest opracowanie: Przekształcenia społeczno-gospodarcze Miasta Jastrzębie Zdrój: diagnoza i zarys programu⁷, które powstało w ramach tzw. „Programu Zrównoważonego Rozwoju i Ochrony Środowiska Miasta Jastrzębie Zdrój -AGENDA 21” w listopadzie 2001 r.

Celem niniejszego referatu jest:

•    wykazanie zasadności i nadrzędności orientacji lokalnej gospodarki samorządowej (LGS) w stronę mieszkańców nad jej orientacją w stronę inwestorów,

•    wskazanie praktycznych rozwiązań przyczyniających się do realizacji właściwie pojętej zasady zrównoważonego rozwoju na szczeblu lokalnych wspólnot samorządowych (LWS).

Analiza procesów globalizacji w odniesieniu do lokalnej gospodarki samorządowej (LGS) będzie w niniejszym referacie ilustrowana przykładami z miasta Jastrzębie Zdrój, w którym w krótkim czasie minionego okresu nastąpiło znaczne nagromadzenie kapitału ludzkiego w celu prowadzenia intensywnej monokulturowej gospodarki górniczej. Obecnie natomiast nasilają się procesy globalizacji (co w przypadku miasta Jastrzębie Zdrój objawia się zainteresowaniem prowadzenia swej działalności przez międzynarodowe sieci handlowe), a górnictwo węgla kamiennego poddawane jest procesom restrukturyzacji, której koszty w znacznej mierze przerzucane są na gminę i poszczególnych mieszkańców. Wyszczególnionym procesom towarzyszy znaczny wzrost liczby osób bezrobotnych zarejestrowanych w mieście Jastrzębie Zdrój, która w grudniu 1990 r. wynosiła 3.458, w grudniu 1998 r. - 4.807, a w marcu 2002 r. - 7901⁸. Przedstawione procesy, które nie ograniczają się tylko do przykładowego miasta, świadczą o wielkiej randze i kluczowym znaczeniu wyboru kierunku lokalnej gospodarki samorządowej (LGS).

1. Globalizacja - zarys realnych uwarunkowań funkcjonowania lokalnych wspólnot samorządowych (Iws)

Globalizację definiuje się w różny sposób, a charakteryzują ją następujące pojęcia: rozległość (zasięg) i głębokość (intensywność) zmian, wielość powiązań i sprzężeń między państwami i społeczeństwami, jedność, ekonomiczna współzależność, kulturowa jednorodność świata, trudno identyfikowalne przedsiębiorstwa (korporacje ponadnarodowe) jako aktorzy globalizacji, które stają się częścią globalnych sieci finansowych i przemysłowych korporacji, działają zgodnie z własną logiką oderwaną od interesów państw w których są zlokalizowane i w których funkcjonują⁹.

1

   F. Piontek, Globalizacja w opinii Grupy Lizbońskiej, w: „Problemy Ekologii” 2001 nr 5, s.222.

2

   Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, w: „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” 1997 nr 78 poz. 483.

3

   Europejska Karta Samorządu Terytorialnego, w: „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” 1994 nr 124, poz. 607 - dokument sporządzony w Strasburgu dnia 15 października 1985 roku, podpisanego i ratyfikowanego przez Polskę w 1993 roku.

4

   A. Lewiński, Stan i prognozy rozwoju handlu wewnętrznego w Polsce, Polska Izba Handlu, Usług i Producentów Rynkowych, Warszawa 1999, s.23.

5

   F. Piontek, Kontrowersje i dylematy wokół rozwoju zrównoważonego i tnmlego, w: Ekonomia a rozwój zrównoważony. Teoria i kształcenie, pod red. F. Piontka, tom 1, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 2001, s.22.

6

   B. Piontek, Rozwój zrównoważony i trwafy rr miernikach oraz systemach sprawozdawczości, Wyższa Szkoła Ekonomii i Administracji w Bytomiu, Bytom 2002, s.42.

7

' W. Kłosowski, Przekształcenia społeczno-gospodarcze Miasta Jastrzębie Zdrój: diagnoza i zarys programu, Beskidzki Fundusz Ekorozwoju, Bielsko-Biała 2001 (maszynopis).

8

Struktura bezrobocia u> Jastrzębiu Zdroju (stan z dnia 28 lutego 2001 roku), Powiatowy Urząd Pracy, Jastrzębie Zdrój, marzec 2001 (maszynopis), s.l oraz Stan i struktura bezrobocia w I kwartale 2002 roku, Powiatowy Urząd Pracy, Jastrzębie Zdrój, kwiecień 2002 (maszynopis), s.4.

9

⁵ Granice konkurencji, Grupa Lizbońska, tłum. M. Jarosiński, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 1996; za: F. Piontek, Globalizacja w opinii..., op.cit., ss.221-222.