11405

czyli nakazy, polecenia, nagany etc.).

•    Drugi wariant to silna, ale życzliwa kontrola czynności członków grupy, zachowywany dystans nie wyklucza serdeczności i okazywania uczuć oraz nagradzania. Komunikowanie jest tu dwustronne (zarówno z góry w dół liierarcliii grupy, jak i w odwrotnym kierunku). Członek grupy ma możliwość zaobserwowania przejawów i efektów takiej komunikacji (jego uwagi, wnioski, prośby itp. są zauważane, docierają do lidera bez zniekształceń, dają poczucie wpływu na los grupy). Miejsce surowych kar zajmuje perswazja oparta na autorytecie lidera. Brak nagrody traktowany jest jako kara, nacisk kładziony jest na proporcjonalność i znaczenie kaiy jako wzmocnienia informacji, którą fakt jej wymierzenia niesie ze sobą.

B.    STYL DEMOKRATYCZNY

Nie ma tu kategorycznego podziału na tych, którzy rządzą i są rządzeni, ale może istnieć podział na zadania kierownicze i wykonawcze. Członkowie grupy mają prawo do udziału w podejmowaniu decyzji określających cele i sposoby postępowania grupy.

Mają dużą samodzielność i szersze pole dla własnej inicjatywy. Decyzje jak i odpowiedzialność za ich realizację nie są skupione w rękach jednej osoby. Kierownik liczy się ze zdaniem zespołu, pobudza inicjatywę, wywiera wpływ drogą perswazji, wykorzystuje integrującą rolę akceptowanych, bo 'wypracowanych i zaakceptowanych przez grupę celów, opiera się na własnym autorytecie jako środku pozwalającym wpływać na innych. Wykorzystywane są nagrody jako wzmocnienia aprobowanych zachowań zaś kary wypływają z nieprzestrzegania wypracowanych przez grupę norm. Kary są adekwatne do popełnionych błędów, niosą wyraźną informację, za co są wymierzane, powiązane są ze wskazaniem kierunku poprawy. Lider demokratyczny akcentuje wspólnotę interesów z grupą, łączy go z nią silna więź i wzajemna zależność.

W grupach kierowanych demokratycznie efektywność wykonywanych działań jest mniejsza niż w grupach kierowanych autokratycznie, jednak wyższa jest ich jakość oraz oryginalność wykonania. Większy jest też poziom motywacji. Nieobecność osoby kierującej i co za tym idzie groźby kary nie powoduje osłabienia aktywności członków grupy. Stosunki wewnątrz niej opierają się na wzajemnej życzliwości. Identyfikacja z grupą, przyswajanie jej norm jest ułatwione, jeśli kierowana jest w stylu demokratycznym. Zadowolenie z uczestnictwa w takiej grupie jest bardzo wysokie. Kierowanie w sposób demokratyczny wzbudza inicjatywę członków zespołu, wyzwala twórcze myślenie, sprzyja oryginalności pomysłów. Istotną cechą stylu demokratycznego jest dopuszczenie członka grupy do współudziału w jej życia Daje to pole do rozwoju własnej inicjatywy, kształci pozytywną postawę wobec własnej grupy. Człowiek zna zakres swoich obowiązków i zadań, nie ma jednak poczucia, że zostały mu one narzucone, lecz że dobrowolnie je przyjął, czasem z własnej chęci, czasem dlatego, że wyjaśniono mu sens i konieczność podjęcia się ich. W tej sytuacji ambicją danej osoby staje się, aby jak najlepiej sprostać temu, co do niej należy i co sama zaakceptowała. W relacjach międzyludzkich przeważają dzięki temu uczucia pozytywne: wzajemne zaufanie, sympatia, życzliwość. Istnieją grupy, w których pojawia się kierowanie formalno* demokratyczne, gdzie pojawiają się pozory demokracji w relacjach międzyludzkich. Członek grupy zostaje wprawdzie dopuszczony formalnie do kierowania sprawami grupy, lecz liderzy nie liczą się faktycznie z jego zdaniem i sami o wszystkim decydują, pozostawiając swobodę jedynie w drobiazgach. Tego rodzaju taktyka prowadzi do wytworzenia atmosfery zakłamania i nieszczerości. Zdarza się, że przynosi otwarty konflikt, opór, agresję. W stylu demokratycznym decyzje co do losów grupy podejmowane są z udziałem jej uczestników, na zasadzie równoprawności, współpracy i podziału obowiązków. W motywowaniu ludzi zaznacza się przewagę nagród nad karami. W perswazji zwykle lider odwołuje się do uczuć, ambicji ludzi, opiera się na własnym autorytecie i wspólnym interesie. Kierujący grupą okazuje pracownikowi sympatię i zaufanie. Jego życzliwość spotyka się z taką samą reakcją.

Styl demokratyczny jest efektywny, gdy:

•    zadania stojące przed grupą nie są jednoznaczne, mają wysoki stopień komplikacji;

•    relacje pomiędzy członkami grupy nie są wyraźnie określone;

•    dana grupa, mała grupa społeczna nie znajduje się w sytuacji ekstremalnej.

C.    STYL LIBERALNY

Kierownik nie ingerujący to człowiek obdarzony formalnie stanowiskiem, ale praktycznie nie wpływający na przebieg działań grupy. Pozostawia on sprawy swojemu biegowi i reaguje dopiero pod

2