IMG!39 (2)

lęka jak od indywidualnego językowego błędu do gramatycznego językowego wariantu.

To co powiedzieliśmy o powstaniu obrzędu (lub utworu poezji ustnej), można też zastosować do ewolucji obrzędu (bądź ewolucji folklorystycznych w ogóle). Często stosowane w lingwistyce rozróżnienie między zmianą normy języka a indywidualnym odstępstwem od niej, rozróżnienie mające znaczenie nie tylko ilościowe, ale i zasadnicze, jakościowe, jest jeszcze prawie zupełnie obce folklorystyce.

Jednym z jgtntnyrh znamion różniących folklor od literatury pisanej jest sam sposób istnienia dzieła sztuki. " ■ W foiktórżćPstosunek między utworem a jego obiektywi-zacją, czyli jego tak zwanymi wariantami przy wygłaszaniu przez różne osoby, jest zupełnie analogiczny do stosunku między langue a parole. Podobnie jak lanaue utwór lndnum jest pnząnsnbową. i..-istnieje .tylko potencjalni^ jest tylko kompleksem oj^ślflnycłi norm iimpuląó w, kan^ aHuakiPj tradvcji_T która recytujący ożywiają ozdobnikami indywidualnej twórczości tak samo, jak wytwórcy parole ożywiają langue ².

O tym, o ile indywidualne innowacje w języku (czy też w folklorze) odpowiadają wymaganiom społeczności i antycypują prawidłową ewolucję langue (czy też folkloru), zostają one uspołecznione i stają się faktami langue (czy też elementami utworu folklorystycznego).

Utwór pisany jest zobiektywizowany, istnieje konkretnie, niezaleznie~od jczytelnika i kążęfe następny czytelnik zwra-cX~śię~bezposrednio dQ.iitw.oru... Droga utworu ludowego prowadzi od wykonawcy do wykonawcy, droga¹żaślitw5fu plsaftćgff oH^zieląrdo wykonawcy. W wypadku utworu pisanego można wprawdzie uwzględniać interpretacje wykonawców, są one jednak tylko jednym z czynników odczytania utworu, nigdy zaś jedynym źródłem jak w folklorze. Nie należy w żadnym wypadku utożsamiać roli recytatora utworu ludowego z rolą czytelnika czy recytatora utworu pisanego ani też z rolą jego autora. Dla recytatora utwór ludowy jest faktem langue_} a więc faktem pozaosobowym, danym niezależnie od recytatora, choć pozwalającym na odkształcenia i na wprowadzenie nowego tworzywa — poetyckiego czy potocznego. Dla autora utworu literackiego utwór

1

Murko podkreśla, że śpiewacy nie deklamują, jak my, utrwalonego tekstu, lecz do pewnego stopnia tworzą wciąż na nowo.