84353 IMG 38 (3)

oderwanie się od bezpośredniości subiektywnego doświadczenia, do czego samotna istota nie byłaby sama z siebiezdolna. Procesy intifcmł?cvine stanowią -- więc niejako strukturalną podstawę wszelkiej transcendencją Dopiero gdy N poświadczenia zostaną zobiektywizowane, względnie „wyartykułowane*‘Tdo intersubiektywnych wzorców interpretacyjnych, grupy, organizacje i eksperci mogą rozpocząć pracę nad ich dalszym rozwinięciem, rozgraniczeniem i rozbudową do systemów wzorców interpretacyjnych ^Społeczna konstrukcja wzorców interpretacyjnych prowadzi do wyksztalceniarsię^ „wizji świata” (Weltansichteń). Obiektywizacje zawierają wyobrażenia o rzeczywistości, zwłaszcza te zakrzepłe w języku — powiedzmy, wyobrażenia przedmiotów, procesów i działali bądź całych obszarów rzeczywistości. Wizje świata obej-mują nie tylko wiedzę użytkową (praktyczną), przepisy itd.; mieszczą one "yjTŚobie również legitymizacje, a więc wyobrażenia o tym, kto może być agentem działań i kto jest za nie odpowiedzialny¹, lub też jaką strukturę posiada KBczywistość².

Interaktywna konstrukcja wzorców interpretacyjnych wiedzie zarazem 6óijr0ywiduacji ^nefozy, Dopiero wtedy, gdy wiedza oderwała się poprzez proceSyinterakcyjne od subiektywnego doświadczenia, ukonstytuowała się jako wzorzec interpretacyjny i, jeśli to możliwe, zobiektywizowała się do znaku — jednostka uzyskuje zdolność długofalowego kierowania swoim zachowaniem (każda podług dostępnych jej kategorii, wykraczających poza krótkie odcinki czasowe — orientując się na swoją biografię lub czasy historyczne i transcendentne)³. Luckmann nazywa to tożsamością osobową. • U TTożsamość osobowa, długofalowy, trwały i świadomy regulator indywidualnego zachowania, powstaje w procesie indywiduacji, „inkorporacji’*

społecznie zobiektywizowanej wiedzy, w którym,jaźń” (Selbst) wyodrębnia się od Ja”. Jednostka rozwijaJaźń, konstruując wraz z innymi obiektywne universum..Właśnie tttjydLjtfOCCsaBbr którym przypisana zostaje funkcja religijna, powstaje osobowa tożsamość, będąca w pewnym sensie instytucjo^ nalizacją Ja, pozostającego w zwrotnym stosunku do jaźni i pojmującego się poprzez społeczne obiektywizacje.

W owej antropologicznej funkcji wyjaśnienie swe znajduje wykształceniesię społeę;myjcbJfiiTnjrcHgii^^

ywizje świata, w to, co I uckmann nazwał później ,&ocjohistoryc2>> vriym a pTfejf'⁴/ W rzeczywistości empirycznej obecne są zawsze wizje świata, klSre zostają przez nas zintemalizowane w toku socjalizacji. Wizją świata jest wobec jednostki transcendentna i immanentna zarazemCtTSM

fndentn^ gdyż wizia świata istnieje obiektywnie iuż przed zaistnieniem każdorazowej indywidualne! egzystencji

^rnmanen^ gdyż — razzintema-

lizowana —^fiarpymiejodmiotowi nai    ^

^świadćźer^jndywtdu^apakłada komunikatywne zapośredniczenie wzorców interpretacyjnyćITrpofifga na mniej lub bardziej całkowitej internalizacji tych wzorców interpretacyjnych i zawartych w nich orientacji^{5 6}. Tak więc wizja świata jest uniwersalną społeczną formą religii.

Dopiero teraz wyjaśnia się nieporozumienie, które odbiło się przede wszystkim na centralnym pojęciu „prywaty^cjT^spomieszanieindywiduaL. nej religijności, a więc wymiaruTw i3K!i?i^eqnosUęa intemalizuje wizie świa-.. iąJi^kościeiOiOśę^    ^rganjzoyyąnych rgligij -

nych przekonań i praktyk. Pojęcie indywidualnej religijności nie powinno by? rozumiane jako empiryczna antyteza religii kościelnej; ^kreślą ono dj^^ubiektyy/ne,nacechowanie każdej formy wizji śma\a^yy{Kościel czy też religijność związana z Kościołem, oznacza natomiast Łcalość indy-widuallio^eligijnych..sposobów zachowania, które uwarunkowane, ograni-

19

1

2* Próbował to pokazać sam Luckmann. Por. Th. Luckmann, Ober die Grenzen der Sozialweli, w: Lebehswelt und Gesellschaft, Paderborn 1980, 56-92.

2

C. Y. Glock i T. Piazza (1983) przedsięwzięli badania kontrolne nad koncepcją reality structure Bergera i Luckmanna. która zbliżona jest bardzo do koncepcji wizji świata. Wyróżnili oni przy tym typy poglądów na świat, mianowicie: indywidualistyczne, ponadnaturalne. kulturowe, zorientowane na środowisko i teorie spiskowe.

3

Zostało to rozwinięte w: Th. Luckmann, Gelebte Zeiten — und dereń ber-scfmeidungen im Tages — und Lebenslaiif, w: R. Herzog i R. Kosseleck (red.), Epochen-schwclle und Epochenbewufitsein. Poetik und Hermeneutik XII, MUnchen 1987.

4

Persónliche Identitat ais evolutiondres und historisches Problem, w: Th.

5

Luckmann, Lebenswelt und Gesellscliąfi, Paderborn 1980, 133.

6

J. Hach, Gesellschafi und Religion in der Bundesrepublik Deutschland, Heidelberg 1980.

³³ Th. Luckmann (1986) op. cit., 31-39.