12334

Aprioryczne warunki nauk - Kant (1724-1804)

Kant pracował gl. w dziedzinie nauk przyrodniczych, ale pierwszy wyraźnie zrozumiał, że samo istnienie tych nauk stanowi poważny problem filozoficzny (jak to jest możliwe, że można stworzyć naukę przyrodniczą w oparciu o przyrodę). Próba rozwiązania tego dala początek tzw. krytycznej filozofii Kanta. Kant był myślicielem dla którego istnienie bardzo rozwijającej się fizyki, roziunianej jako nauka empiryczna w nowoczesnym znaczeniu tego terminu, było faktem niepodważalnym, ale faktem, który domagał sie metafizycznego uzasadnienia. A więc postawił on pytanie: jak możliwe są nauki empiryczne?(Jak możliwe jest przyrodoznawstwo matematyczne? Jak możliwe jest, że ludzki umysł może tworzyć matematykę?) Pytanie to zakłada pytanie wcześniejsze: jak możliwa jest matematyka ? Kant interesował się tymi pytaniami, gdyż jego zdaniem odpowiedź na te pytania rzuca nowe światło na pytanie zasadnicze: jak możliwa jest metafizyka? Były to dla Kanta pytania źródłowe, dające początek nowemu, wielkiemu systemowi filozoficznemu. Kant uważał, że nauka która formułowała by sądy syntetyczne a priori zasługiwały na miano ideału nauki (dawałyby wiedzę pewną) gdyż urzeczywistniałaby ona odwieczną tęsknotę człowieka do niepodważalnie pewnej wierzy o rzeczywistości. Tego rodzaju wiedzą miała być metafizyka.

Jednakże metafizyki takiej nic m| Kant sądził, że szczęśliwie jednak się zdarza, że choć nie możemy uznać rzeczywistości metafizyki jako nauki, możemy jednak z ufnością powiedzieć, że pewne czyste syntetyczne poznanie a priori istnieje rzeczywiście i że jest dane, czysta matematyka i czyste przyrodoznawstwo. Obie te nauki zawierają bowiem twierdzenia, które zawsze uznawane są apodyktycznie za pewne, po części przez sam tylko rozum, po części przez powszechną zgodę płynącą z doświadczenia, i pomimo to uznaw^rane są zawsze za niezależne od doświadczenia.

Sądy: syntetyczne(poszerzają naszą wiedzę) analityczne

a priori (przed doświadczeniem)

a posteriori (sformułowane po doświadczeniu zmysłowym).

U Kanta: umysł, rozsądek, rozum.