Najbardziej charakterystyczne dla dawnego podziału było to, że tylko nieliczne województwa miały wiecej niz Im In mieszkańców oraz fakt, że stolicami nowych województw zostały w wielu przypadkach średnie bądź małe, prowincjonalne miasta. Dzięki temu nastąpił w nich rozwój społeczno - gospodarczy.
Tymczasem reforma z 1999r stworzyła duże województwa liczące po kilka min mieszkańców i obejmujące znacznie większy obszar powierzchni niż dawne 49 województw.
Samorząd terytorialny jest najważniejszą formą samorządności rozumianej jako przesunięcie w obrębie admin.publicznej kompetencji do załatwiania pewnej grupy spraw to jest odebranie ich scentralizowanej administracji rządowej i powierzenie ich do samodzielnego rozwiązywania tej grupie społecznej, której te sprawy dotyczą. Tak znaczącej roli nie odgrywają już samorządy zawodowe, jak np. samorząd akademicki.
Państwo stanowi całość, a gminy, powiaty i województwa nie są autonomiczne w stanowieniu prawa. Przeciwnie jednostki samorządu terytorialnego są tylko administracją zdecentralizowaną, czyli powstają i działają tylko na podstawie prawa krajowego, tzn. ustaw bądź rozporządzeń naczelnych organów administracyjnych.
Oznacza sprawowanie władzy publicznej na jak najniższym szczeblu podziału administracyjnym i jak najbliższym obywatelowi, tzn. w gminie.
Wykonywanie zadań na własną odpowiedzialność bez skrępowania poleceniami indywidualnymi, które pochodziłyby od innych władz publicznych. A nadzór administracji rządowej co do zasady ograniczony jest do kontroli w zakresie legalności, tzn. formalności.
Oznacza, że prezydenci, wójtowie, burmistrzowie powinni pochodzić z wyborów demokratycznych.
• powstaje tylko z cechy prawa krajowego i działa w granicach przez prawo określonych
• członkami wspólnoty samorządowej z mocy prawa są wszyscy mieszkańcy, jednostki samorządu teryt.
• Posiada własną, demokratyczną organizację ustaloną przez ustawę i własny statut
• Powołana do wykonywania zadań z zakresu administracji publicznej w formach właściwych dla tej administracji
• Co rocznie uchwala własny budżet nie będący częścią budżetu państwa ani budżetu innej jednostki samorządu teryt.