Kiedy jest nieodpowiedni o orzekania w sprawie, wymienia je art. 38. Przykładowo: sędzia jest stroną w sprawie, w sprawach swojego małżonka, powinowatych w linii prostej itp.
Wyłączenie z mocy ustawy, jeżeli sędzia zna te przyczyny to sam powinien wyłączyć się.
2) Wyłączenie z mocy orzeczenia sądowego (postanowienie)-przewidziane w wypadku gdy istnieją okoliczności tego rodzaju, że mogłyby wywołać wątpliwości co do bezstronności sędziego- iudex suspectus.
Art. 39- zmiana na skutek ingerencji TK, wcześniejsze ujęcie „stosunek osobisty, który mógłby podważyć...", TK uznał, ze za wąsko i ustawodawca rozszerzył to na „istnieje okoliczność...". Przez stronę w rozumieniu przepisu należy uważać stronę i w znaczeniu materialnym (strona, którą obejmuje norma prawna indywidualno konkretna wskazana w powództwie) i w procesowym (strona, która występuje jako strona w procesie). Wniosek o wyłączenie może złożyć sam sędzia lub na wniosek.
Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym, ale koniecznie w składzie musi być trzech sędziów zawodowych. Jeśli takiego składu nie można stworzyć to sprawę rozstrzyga sąd nadrzędny. Nie można wnosić o wyłączenie całego sądu.
Sąd wydaje postanowienie w którym albo wyłącza sędziego, albo oddala wniosek lub żądanie. Zaskarżalne jest tylko odwołanie.
Uchylono art. 53, a na jego miejsce art. 53 ze znaczkiem jeden-ponowny wniosek o wyłączenie sędziego oparty na tych samych faktach lub oczywiście bezzasadny podlega odrzuceniu (a wniosek bezzasadny powinien być oddalony! wtedy jest zaskarżenie). Ust. 2011 zmieniła to na- ponowny wniosek o wyłączenie sędziego oparty na tych samych faktach podlega odrzuceniu. Wniosek oczywiście bezzasadny się oddala na co przysługuje zażalenie. MAM NIEAKTULANIE W KODEKSIE
Co się dzieje jeśli sędzia wyłączony z mocy ustawy sam się nie wyłączy i wyda wyrok. Postępowanie jest nieważne. Daje to podstawę do zaskarżenia wyroku, można złożyć apelacje od tego wyroku, a gdy wyrok jest już prawomocny i jest wyrokiem sądu II