Popper4

Popper4



KARL R. POPPER

Zjawisko to jest tak ważne, że trzeba je zilustrować kilkoma przykładami.

Bacon miał na myśli coś takiego. Załóimy, że człowiek podtrzymuje jakąś wiarę religijną powiedzmy, zoroasti yzm lub herezję manichejską postrzegającą świat jako arenę konfliktu między mocą dobrą i złą. Wszystkie jego obserwacje będą wówczas tylko Potwierdzały jego wiarę. Innymi słowy, nigdy nie będzie on wstanie uleaszyć jej za pomocą doświadczenia, czyli uczyć się z doświadczenia.

dcza, wszystko, o czym piszą kategoriach swej wiary, a za-


Istnieje nowożytny świecki odpowiedr ik tego teologicznego przykładu. Weźmy człowieka, który wierzy w teorię, że cale dzieje są dziejami walki klasowej, a dzieje nowożytne to dzic je walki między prawymi proletariuszami a podłymi kapitalistami. Jeśj i podtrzymuje on tę wiarę, to wszystko, co obserwuje lub czego dośwh lub milczą gazety, będzie interpretował v, tern będzie skłonny jąumacniać.

ityczną teorię. Te obserwacje ptacji - są interpretowane zgo-Prowadzi to do pytania: Czy ajątę teorię, jest uprawnione? brazić jakieś zachowanie łudzić w terminach psychoanalizy?


Weźmy jeszcze trzeci przykład. Psychoanalitycy chętnie mówiąo tym, co nazywająswymi obserwacjami klinicz lymi, i o tym, że obserwacje te niezmiennie potwierdzają ich psychoana kliniczne zawsze jednak podlegają i nterprf dnie z ustaloną teorią psychoanalityczną twierdzenie, że owe obserwacje potwierd;

A mówiąc inaczej: Czy możemy sobie wyr 1 kie, którego nie moglibyśmy zinterpretow;

Jeśli odpowiadamy przecząco na to pytani^ to możemy powiedzieć, przed wszelką obserwacją, że każda wyobrażalna obserwacja da się zinterpretować w świetle teorii psychoanalitycznej i że tym samym będzie zdawała się potwierdzać tę teorię. Jeśli jednak da się to powiedzieć przed wszelką obserwacją to tego rodzaju potwierdzania nie możemy uznać za autentycznie empiryczne czy obserwacyjne.

Bacon przeczuwał, jak przypuszczam, tę trudność. Jedynym sposobem zapobieżenia jej, jaki potrafił znaleźć, była niewykonalna propozycja oczyszczenia naszych umysłów z wszelkich teorii i przystania na „czystą” obserwację.

111

Rozstaję się tu z poglądami Bacona, by przedstawić wam mój pogląd na tę kwestię. Zgłoszę najpierw proste rozwiązanie problemu Bacona.

Rozwiązanie moje składa się z dwóch kroków.

Po pierwsze, każdy uczony utrzymujący, że jego teorię potwierdza eksperyment czy obserwacja, powinien być przygotowany do postawienia sobie następującego pytania: Czy mogę opisać jakieś możliwe wyniki obserwacji czy eksperymentu, które obalałyby, jeśli zostałyby rzeczywiście osiągnięte, moją teorię?

Jeśli nie mogę, to moja teoria jest jawnie teorią nieempiryczną. Jeśli bowiem wszystkie wyobrażalne obserwacje są zgodne z moją teorią, to nie mogę być uprawniony do twierdzenia o żadnej konkretnej obserwacji, że potwierdza empirycznie moją teorię.

Mówiąc krótko, tylko wtedy, gdy mogę powiedzieć, jak można by obalić lub sialsyfikować moją teorię, mogę twierdzić, że moja teoria ma charakter teorii empirycznej.

To kryterium dcmarkacji teorii empirycznych i nieempirycznych nazwałem też kryterium falsyfikowalności lub obalalności. Nie wynika z tego, że teorie nieobalalne są fałszywe, ani że są bezsensowne. Wynika natomiast, że dopóki nie możemy określić, na czym polegałoby możliwe obalenie danej teorii, teorii tej nie można uznać za leżącą w obszarze nauk empirycznych.

Kryterium obalalności czy falsyfikowalności można też nazwać kryterium sprawdzałności. Sprawdzenie bowiem teorii, tak jak sprawdzenie jakiegoś mechanizmu, polega na próbie znalezienia usterki. Teoria, o której wiemy więc z góry, że nie sposób znaleźć jej usterki ani jej obalić, jest niesprawdzalna3.

Trzeba powiedzieć z caląjasnością że w dziejach nauki istnieje wiele przykładów teorii, które w pewnej fazie jej rozwoju były niesprawdzalne, lecz później stały się sprawdzalne. Przykładem oczywistym jest teoria ato-mistyczna. Przykładem z fizyki współczesnej, który zasługiwałby na szczegółowe rozważenie, jest teoria cząstki neutrino.

101


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Popper4 KARL R. POPPER Zjawisko to jest tak ważne, że trzeba je) zilustrować kilkoma przykładami. Ba
grzechmilosci "Największym grzechem jest grzech miłości -jest tak wielki,ze trzeba az dwoj
skanowanie0005 220 SŁAWOMIR MROZEK DROGI PAN KOLEGA To jest... tak. Trochę. PAN KOLEGA Trochę! Pan s
page0276 276 Lecz tak mówić nie wypada, gdyż to jest człowiek, dla którego trzeba mieć szacunek, wpr
geomechana5 -52- W praktyce górniczej zjawisko to jest trudniejsze do zauważenia ze wzgię na to, że
TKILHARDOWSKI REALIZM WCIELENIA 137 jest tak niewielki, że można Go spokojnie pominąć. To, co możemy
zimniejszym. Zjawisko to jest najbardziej widoczne w przypadku gazów i cieczy, gdzie energia wymieni
Dlaczego żelazo jest tak ważne dla prawidłowego funkcjonowania serca? ■    Żelazo jes
DLACZEGO TOWAROZNAWSTWO JEST TAK WAŻNE WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE?
pojemność sformułowań konstytucji daje możliwość wzbogacania zawartości tych norm. Zjawisko to jest
DSC30 (4) V,. . * ujawnienie tyćli wartości jest tak ważne należy z mia-ni* ich 7. wierzeniami i ku
TO JEST TAK GIGANTYCZNE KŁAMSTWO, ŻE NIKT NIE MOŻE UWIERZYĆ W PRAWDĘ
Dlaczego przebaczenie jest tak ważne? Dlaczego jest tak trudne? Czym jest przebaczenie, a czym nie
Dlaczego to jest takie ważne?
File0032 (5) wić poza obrębem, a nawet przeciw Ruchowi Młodych*). Zjawisko to jest zupełnie naturaln
P1190028 (2) to Jest dość ważne, często bowiem nie precyzujemy bliżej, czy chodzi o źródła typu pier

więcej podobnych podstron