Klauzula generalna - można zaskarżyć każdą decyzję poza pewnymi wyjątkami, które jednak ograniczono. Mianowicie każda decyzja niezależnie od jej treści nadawała się do kontroli, ale spod kontroli wyjęte były decyzje Urzędu Ochrony Państwa - ale i to zmieniono.
W 1995 roku - 11 maja uchwalano ustawę o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (NSA). A że nie reguluje ona wszystkiego - odsyła do kpa, a jak kpa nie pomoże - jest kpc. Przełomowe znaczenie miała konstytucja, która przyjęła ogólna zasadę, że każde postępowanie sądowe jest postępowaniem co najmniej dwuinstancyjnym. Konstytucja wskazała, że w terminie 5 lat od wejścia jej w życie, trzeba uchwalić ustawę o dwuinstancyjnym sadownictwie. Od 2005 roku każde województwo ma swój sąd administracyjny ( u nas Gliwice).
pęjęęlę postępowania sądowo - administracyjnego
Definicja: postępowanie sądowe przed sądami administracyjnymi w sprawie z zakresu kontroli działalności administracji publicznej oraz innych sprawach do których stosuje się przepisy ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi z mocy ustaw szczególnych.
Jest to definicja normatywna. Postępowanie sądowo - administracyjne, to rodzaj postępowania sądowego, które prowadzi sąd administracyjny w dwóch płaszczyznach - mianowicie w sprawie:
1. kontroli działalności administracji publicznej - podstawowe działania:
2. inne działania •> sąd administracyjny jest właściwy w innych sprawach - co wynika z przepisów szczególnych - mimo. że nie zawsze musi się mieścić w kontroli działalności administracyjnej.
Czyli sprawy z zakresu kontroli działalności administracji publicznej oraz inne sprawy, do których stosuje się przepisy postępowania sądowo - administracyjnego z mocy ustaw szczególnych.
Zatem przedmiotem postępowania sądowo - administracyjnego jest sprawa Ul sądowo - administracyjna. Postępowanie przed sądem administracyjnym ma z zadanie dzielić, czy decyzja nakładająca obowiązek jest decyzja prawidłową.
Postępowanie sądowo - administracyjne, w określonej procedurze to postać kontroli administracji publicznej. Jest to kontrola najlepsza, bo niezawisła, wykonywana przez trzecią władzę, tj. władzę niezależna od pozostałych organów administracji publicznej. Jeżeli kontrolowany jest powiązany z kontrolującym, to nie bardzo mu zależy na ujawnianiu i pokazywaniu nieprawidłowości. Ważnym elementem jest fachowość, bo sądy administracyjne oderwane są od sądownictwa powszechnego. Tu nie ma elementu ludowego - ławników, skład jest zawodowy.
Sprawy z zakresu kontroli administracji publicznej:
1. jest to pojęcie normatywne, względnie ograniczone, bowiem kontroli podlegają jedynie działania wskazane w ustawie (art. 2 § 2);
2. mimo formuły o kontroli ..działalności" wskazującej na kontrolę aktywności, kontroli podlega także bezczynność organów w sprawach indywidualnych (art. 3 § 2 pkt 8 Ppsa).
Kontrola obejmuje działania ściśle określone w ustawie. Ale nie obejmuje ona wszystkich działań, bo to jest niemożliwe z przyczyn technicznych, racjonalnych. Kontrolo podlegają zachowania, które mają istotne znaczenie dla państwa. Przy tym może być kontrola. Błąd. złe doręczenie, zły protokół nie może być podstawą do wszczęcia kontroli sądowej, ale sąd kontrolując poprawność i zasadność decyzji, „po drodze" bada. czy protokół został prawidłowo sporządzony, czy doręczenia były prawidłowe.
Pojęcie sprawa z zakresu kontroli ma charakter normatywny - nie każde działania organu administracji publicznej podlegają kontroli - tylko te wskazane. Przy czym kontrolo podlega zarówno działanie jak zaniechanie.