15761

Pokład węgla - ang. coal deck

TĄPANIA

Aktywność sejsmiczna GZW jest coraz mniejsza ze względu na mniejszą liczbę kopalń. Liczne wstrząsy wysokoenergetyczne występują w zagłębiu miedziowym.

Tąpnięciem nazywamy nagłe i gwałtowne zjawisko polegające na oddaniu, wyzwoleniu energii sejsmicznej nagromadzonej w górotworze, czemu towarzyszy nagłe przemieszczenie skał w kierunku wyrobiska górniczego oraz efekty akustyczne i wstrząs górotworu.

Wstrząs górotworu może zaistnieć także samodzielnie, bez występowania zjawiska tąpnięć. Zjawisku sejsmicznemu nie musi towarzyszyć utrata stateczności. Nie każdy wstrząs jest tąpnięciem, lecz także wywołuje negatywne skutki, szkody na powierzchni. Energia w epicentrum wstrząsu jest mierzona. Jest szkodliwa, gdy wynosi minimum 105J. Skala dzieli budynki na 3 kategorie:

A - budynki najprostszej konstrukcji, uszkodzenia pojedyncze, niezbyt groźne dla ich konstrukcji.

B - budynki o typowej konstrukcji z elementów prefabrykowanych, cegły, pustaków, bloczków betonowych. Uszkodzenia pojawiają się nieliczne przy przyspieszeniach drgań 250 mm/s2

C- budynki monumentalne. Uszkodzenia pojawiają się przy wyższych wartościach przyśpieszeń.

Największe wstrząsy zostały odnotowane w kopalni odkrywkowej w Bełchatowie. Występują tam energie o wartościach 108-109J. Wynika to z nietypowej budowy geologicznej tego obszaru.

Tąpania mogą być:

Stropowe - najniebezpieczniejsze i najliczniej występujące. Zjawiskiem zajmował się prof. Parys iewicz.

Pokładowe - występuje gdy węgiel kamienny posiada zdolność do akumulowania energii sprężystej. Mniej dotkliwe w skutkach i rzadziej występujące.

Spągowe - może zachodzić samodzielnie, lub co następuje częściej towarzyszy mu tąpnięcie pokładowe.

Zjawisko przemieszczania mas skalnych ze spągu wyrobiska w kierunku górnych warstw

skalnych - pęcznienie spągu

Warunki zaistnienia tąpania stropowego:

Wystarczająco duża wartość energii sejsmicznej wyemitowanej w czasie dezintegracji sztywnych warstw np. piaskowców

Ognisko wstrząsu musi znajdować się dostatecznie blisko wyrobiska

Skłonność pokładu lub warstw stropowych do akumulacji energii sprężystej

M.in. piaskowce, dolomity posiadają zdolność do akumulowania energii sprężystej.