Scan0034

Węglowodany

Węglowodany, zwane często cukrami są związkami węgla, wodoru i tlenu. Ze względu na budowę chemiczną wyróżnia się cukry proste (glukoza, fruktoza, galaktoza), cukry złożone (dwucukry - sacharoza, laktoza, maltoza) i wielocukry (skrobia, glikogen, celuloza).

Główne funkcje węglowodanów to:

>    źródło energii,

>    materiał budulcowy,

>    gospodarka wodna i mineralna,

Spożywane są najczęściej i w największych ilościach pod postacią skr obi zawartej w ziemniakach, ziarnach zbóż, ryżu, kukurydzy oraz w postaci słodyczy i cukru (sacharoza).

Węglowodany są najbardziej dostępnym źródłem energii, wykorzystywanej przez organizm do przebiegu podsLawowych procesów życiowych - utrzymanie, stałej temperatury ciała, praca narządów wewnętrznych.

Niektóre cukry dostarczone w pożywieniu ląb syntetyzowane w ustroju stanowią także materiał budulcowy i' wyjściowy. Znaczną rolę odgrywają węglowodany w gos pod arc e wo d n cj i m i n c i a l nej, zn i n i ej s zaj ąc m. i n. wy cl a I an i c s o I i m i n e ra 1 n y cli.

Przeciętny człowiek spożywa od 300 g do 600 g węglowodanów dziennie. Powinno to zaspokoić około 50% dobowego zapotrzebowania energetycznego człowieka. W krajach o niskim dochodzie narodowym węglowodany stanowią znacznie wyższy procent (około 80%) źródła energetycznego.

3. SKŁADNIKI MINERALNE I ICII ROLA W ORGANIZMIE.

Organizm ludzki otrzymuje z pożywienia i wody szereg składników mineralnych niezbędnych dla celów budulcowych oraz regulacji podstawowych procesów życiowych ustroju. Ze względów ilościowych dzielimy je na: makroclcmenty — wapń, fosfor, żelazo, magnez, sód, potas, chlor, siarka i mikroelementy - miedź, cynk, jod, fluor, mangan, kobalt.

/

Wapń (Ca) - jest głównym składnikiem kośćca i zębów, ulegający ciągłej wymianie. Jest niezbędny dla prawidłowej funkcji każdej komórki. Ma istotny wpływ na stan pobudliwości komórek nerwowych i mięśniowych, bierze udział w .procesie skurczu mięśni szkieletowych i w krzepnięciu krwi. Głównym źródłem zaopatrzenia w wapń jest mieko i jego przetwory. Dobowe zapotrzebowanie określa się na około 0,8 g dla ośńb dorosłych, około 1 g dla dzieci i młodzieży i okoto 1,4 - 2 g dla kobiet w ciąży i karmiących,

Fosfor(P) - jest głównym składnikiem obok wapnia układu kostnego, stanowi istotny składnik kwasów nukleinowych i tłuszczów złożonych. Występuje razem z wapniem w mleku i jego przetworach, mięsie i przetworach zbożowych. Dobowe zapotrzebowanie wynosi około 0,8 -1,4 g u osób dorosłych.

Żelazo (Fc) - jest istotnym składnikiem hemoglobiny, mioglobiny i enzymów biorących udział w procesie utleniania biologicznego. Głównym źródłem łatwo przyswajalnego żelaza są: mięso, ryby, wątroba i żółtko jaj. Dzienne zapotrzebowanie na żelazo u dzieci i osób dorosłych wynosi 8-15 mg i wzrasta u kobiet ciężarnych i karmiących nawet do 20 mg.    .    ,    .

Magnez (Mg) - obok wapnia i fosforu jest składnikiem kości - około 50% jego ilości, katalizuje wiele enzymów, bierze udział w utrzymaniu potencjału elektrycznego komórek nerwowych i mięśniowych. Występuje w produktach pochodzenia roślinnego (pieczywo, rośliny strączkowe, kasza gryczana) i w mięsie. Dzienne zapotrzebowanie waha się od 200 do 400 mg. '

Sód (Na), potas (K), chlor Ci) - to pierwiastki odpowiedzialne za gospodarkę kwasowo-zasadową i wodną. Sód jest kationem płynu pozakomórkowego i dodatkowo reguluje stan pobudliwości komórek nerwowych. Dobowa podaż około 4 g. Potas jest kationem wewnątrzkomórkowym i jest antagonistą dla sodti - hamuje pobudliwość komórek    nerwowy cli    i mięśniowych. Chlor jest najważniejszym anionem

pozakomórkowytn.

4. WITAMINY.

Do witamin zalicza się związki organiczne o różnorodnej budowie, które wphwnją na regulację szeregu procesów życiowych ustroju człowieka Niezbędne są one do utrzymania prawidłowego stanu zdrowia i rozwoju organizmu. Większość z nich zalicza się do składników egzogennych - organizm nie jest w stanie ich samodzielnie syntetyzować. Niedobór poszczególnych witamin lub ich brak powoduje szereg zmian chorobowych nazywanych: awitaminozami - szkorbut, krzywica, beri-beri, pcllngrn lub hipowtlaminoząmi - zmniejszenie odporności, pękanie skóry palców rąk, zajady, krwawienia z cjziąseł, zmniejszenie ostrości wzroku i inne.