Magazyn64701

43

KAPITAŁ

czone są zwykle z dekapitalizacją i bilans jej ze względu na kapitalizację może wypaść ujemnie. Cały szereg bowiem inwestycyj, robionych w okresie finansowania gospodarstwa inflacją, po załamaniu, które zkolei rzeczy następuje, okazuje się nieren-townemi. Tych skutków można uniknąć jedynie w pewnych wypadkach i to przy stosowaniu zabiegów inflacyjnych bardzo ostrożnie i powoli. Taki wypadek może zajść, gdy w czasie finansowania gospodarstwa kredytami nie wszystkie dobra kapitałowe są w pełni wyzyskane i przez zwiększenie ilości środków obiegowych można je uruchomić. Wówczas z nieużytecznych dóbr technicznie produkcyjnych powstają dobra kapitałowe, ceny nie rosną i skoro się uda powstrzymać dalszy rozwój inflacji, co zwykle jest niestety niemożliwe, proces ten może nosić charakter kapitałowców. Mówiąc o kapitalizacji inflacyjnej, mamy na myśli inflację kredytową, prowadzoną drogą zwiększania kredytów przez banki, a nie inflację skarbową, której wpływ jest o tyle mniej jeszcze korzystny, że szybciej następuje wówczas ogólna zwyżka cen, niszcząca korzyści początkowe.

Następnym po oszczędzaniu etapem procesu kapitalizacyjnego jest inwestycja. Zaoszczędzone sumy pieniężne płyną do inwe-stycyj, które dopiero mogą je przekształcić w dobra kapitałowe. Rozmiar oszczędności, pojętych jako wynik czterech wyżej wspomnianych sposobów, nie pokrywa się jednak z rozmiarami inwestycyj. Część z nich zostaje w jakikolwiek sposób tezau-ryzowana i wogóle przestaje odgrywać rolę w życiu gospodarczem. Następna część służy do utrzymania dóbr kapitałowych w stanie zdolnym do użytku, część znów służy do zastąpienia zużytych części dóbr kapitałowych nowemi: są to sumy amortyzacyjne, mające za zadanie utrzymać na danym poziomie wielkość k. Dopiero reszta służy do stwarzania nowych inwestycyj kapitałowych, do powiększania wielkości k. O wielkości tej części decyduje, poza podażą oszczędności, w głównej mierze rentowność inwestycyj zamierzonych, a jak niektórzy chcą, poczynionych.

Cały proces kapitalizacji wygląda inaczej przy zmianach czynników gospodarczych, które dotąd przyjmowaliśmy za niezmienne. Zmiany ich muszą pociągać za sobą bezpośrednio lub pośrednio, przez zmianę stopy procentowej, zmiany w dochodzie tak jednostek, jak i społeczeństwa, a zatem w wielkości kapitału. Nie zmieniają one samych form procesu kapitalizacyjnego, przy ich działaniu jednak kapitalizacja daje wyniki nieproporcjonalne do odłożonych wartości.

Odwrotnym całkowicie do kapitalizacji procesem jest dekapitalizacja. Jak kapitalizacja jest jednak zawsze aktem świadomym i zamierzonym, tak dekapitalizacja jest najczęściej nieświadoma i sprzeczna z wolą człowieka. Mamy z nią zawsze wtedy do czynienia, kiedy produkcja okazuje się nierentowna, t. zn. mniej rentowna od rentowności rynkowej, a dokładniej, kiedy nie zwraca kosztów inwestycyj i nie daje dochodów, jakie przy bieżącej rentowności rynkowej powinna przynosić. Proces ten ze względu na swój charakter nie posiada żadnych właściwych sobie prawidłowych dróg przebiegu, mamy jedynie z nim zawsze tam do czynienia, gdzie zamierzona kapitalizacja nie spełni nadziei. Wywołane to może być błędami w przewidywaniach albo zmianami czynników gospodarczych.

Literatura : Akermann G.: Realkapital und Kapitahiru. Stock-holm 1923. — BOhm-Batcerk E.: Kapitał und Kapitalzins. Innsbruck 1909. — Tenże: Kapitał. „Handwórtcrbuch der Staatsuńssenschaften”. Jena 1910. — Cannan E.: What i» Capital. „Economic Journal”. Vol. VII. — CasseI G.: Theoretische SozialOkonomie. Leipsig 1927. — Clark J. B.t The Distribution of Wcalth. New-York 1923. — Eucken E.t Kapitałtheoretische Untersuchungen. Jena 1934.—Fetłor F.A.: Clark’s Reformulation ofthe Capital Concept. Economic Essays contributed in Honour of J. B. Clark. New-York 1927. — Fioher I.: The Naturę of Capital and Income. New-York 1919.— Grabski 8t,s Ekonomja społeczna, zeszyt IV. Kapitał, Lwów. — Hayek Fr.z Preise und Produkiion. Wien 1931: —■ Tenie: Gibt es einen Widersinn des Sparens. Wten 1931. — Henderson H. B.: Supply and Demand London 1932.

—    Hohoff WZur Geschichte des Worte und Begriffes „Kapitał”. „ Viertdjahrschriftfdr Sozial- und Wirtschaftsgeschichte”, tomy XIV i XV. Stuttgart 1918 i 1920. — Jerowi W. St.* The Theory of Political Economy. London 1871. — Keynes J. M.; The General Theory of Employment, Interest and Money. London 1936. — Knighł F. H.: Capital, Time and the Interest Bate. London 1934. — Landry A.: Uinterit du Capital. Paris 1904.— Machlup Fr.: BOrsenkredit, Industrie-kredit und Kapitalbildung. Wien 1931. — Marshall A.: Principles of Economics. Przekład poi. Cz. Znamiaowskiego Warszawa 1925—1928. — Mara? K.: Dos Kapitał, Kritik der politischen Oekonomie. Tomy 1 i 3. Hamburg 1883 i 1904.

—    Tenie: Kapitał. Tom 1. Warszawa 1926. — Menger K.: Zur Theorie des Kapitals. „The Collected Works of C. Menger”, vol. III London 1935. — Robertson D. H.: Banking Policy and the Price Level. London 1926. — ROpke Die Theorie der Kapitalbildung. Tiibingen 1929. — Rybarmki R.: Wartość, kapitał i dochód. Warszawa1922. — Salin E.: Kapitalbegriff und Kapitallehre von den Antiken zu den Physiokraten. „Viertel-jahrschrift fur Sozial- und Wirtschaftsgeschichte”, tom XXIII. Stuttgart 1930. — ScMff E.: Kapitalbildung und Kapital-aufzehrung im Konjunkturverlauf. Wien 1933. — Spiethoff A.: Die Lehre vom Kapitał. Die Entwicklung der deutschen Volks-wirtschaftslehre im neunzehnten Jahrhundert. Leipzig 1908. — Strigl R.: Kapitał und Produkiion. Wien 1934. — Trąmp-