Magazyn64301

239

KOMISOWA UMOWA

ży dojść do wniosku, iż ze względu na cechy charakterystyczne oraz ujęcie prawne instytucji komisu — odpowiada ona w najogólniejszym zarysie grupie instytucyj prawa prywatnego, zwanych umowami o świadczenie usług. Nie ulega wątpliwości, iż będą to usługi wyższego rzędu, polegające na kwalifikowanem spełnianiu usług przez osobę zawodowo i stale zajmującą się spełnianiem tych czynności. Następnie, stwierdzić należy, iż — z grupy wskazanych umów o świadczenie usług — umowa komisowa podpadać będzie pod jeden z typów tych umów, a mianowicie, pod pojęcie umowy o zlecenie.

Ustalenie to pozwala nam stosować do stosunków komisowych wszystkie zasady prawa powszechnego, dotyczące zlecenia, które nie stoją w rażącej sprzeczności z pod-stawowemi zasadami prawa handlowego o umowie komisowej.

Z drugiej jednak strony istnieją przepisy prawa powszechnego, które — wobec odrębności prawa szczególnego, jakiem jest objęta umowa komisu — nie mogą mieć zastosowania do instytucji komisu. Przepisom tym zkolei odpowiadają szczególne zasady prawa handlowego, uregulowane w art. 581, 582 i S94 K. H.

Oprócz prawa powszechnego, z mocy wyraźnego przepisu prawa upadłościowego, mają zastosowanie do umowy komisowej przepisy art. 41 § 2, art. 43 § 1 i 2 tego prawa.

II. Kontrahenci umowy komisowej.

1. Kontrahenci. W trzech umowach, znanych polskiemu prawu handlowemu pod wspólną nazwą umowy komisowej, występują z zasady, jako kontrahenci, trzy osoby. Są to: 1) osoba zleceniodawcy (dominus negotii), na rzecz i rachunek której dokonywane są wszelkie tranzakcje komisowe; 2) osoba zleceniobiorcy, prawnego i faktycznego wykonawcy wszelkich tranzakcyj komisowych; działa ona w swojem wła-snem imieniu, lecz i na rachunek i rzecz komitenta; 3) osoba trzecia, będąca kontrahentem umowy komisowej, a więc osoba, z którą we własnem imieniu zawiera tran-zakcję komisant, działając na rachunek komitenta.

Nie we wszystkich umowach komisowych występują wszystkie te osoby; w umowie komisowej podstawowej — kontrahentami są komitent i komisant; w umowie komisowej wykonawczej — komisant i osoba trzecia, a w umowie komisowej odstąpionej — komitent i osoba trzecia.

2.    Komitent. Jest on osobą, która w istocie swej stać winna na pierwszym planie; jest w zasadzie właścicielem tranzakcji zleconej, dokonywanej przez komisanta z osobą trzecią; jest właścicielem przedmiotu umowy komisowej; ma prawo nim dysponować, wyznaczać warunki umowy komisowej wykonawczej i t. p. Jest to więc właściwy „dominus negotii", od którego gospodarczo uzależniony jest komisant. Na jego rzecz i rachunek wykonywane są wszelkie czynności, z k. u. płynące. — Ze względu jednak na gospodarczy cel umowy komisu stosować tu należy przepisy prawa handlowego.

3.    Komisant. Pomimo swej zależności gospodarczej i faktycznej od osoby komitenta, w obliczu prawa handlowego — wysuwa się on na plan pierwszy. Jego osoba — zgodnie z systemem prawa polskiego — jest punktem centralnym w instytucji komisu, a współdziałanie jego jest konieczne do zaistnienia każdej z trzech wyodrębnionych wyżej umów komisowych. Działalność jego, aczkolwiek w zasadzie uzależniona od woli komitenta, jest samodzielna. Rozumieć to należy w sposób następujący: komisant — którego stosunek do komitenta oparty jest na umowie komisowej podstawowej — uzależniony jest gospodarczo, faktycznie oraz w pewnym zakresie także i prawnie od swego komitenta; bez istnienia tego uzależnienia nie jest do pomyślenia sama instytucja komisu. W ramach jednak tego uzależnienia, mimo pochodnego charakteru, sama działalność komisanta jest całkowicie samodzielna i uniezależniona od wpływów postronnych. Komisant może być zarówno kupcem nierejestrowym, jak i kupcem rejestrowym. Musi on jedynie — w myśl art. 2 § 1 K. H. prowadzić we własnem imieniu przedsiębiorstwo zarobkowe, bez względu na to, czy jest ono prowadzone w większym rozmiarze, czy też nie. Wobec powyższego, komisantem będzie każdy kupiec, zarówno będący osobą fizyczną, jak i prawną, zarówno kupiec jednoosobowy, jak i „zbiorowy"; w szczególności zaś należy stwierdzić, iż komisantem również może być każda spółka handlowa, nadto spółdzielnia (art. 4 ust. 1 ustawy o spółdz.).

4.    Osoba trzecia. Będąc kontrahentem umowy komisowej, nie jest ona skrępowana