Magazyn64601

242

KOMISOWA UMOWA

a niezgodnej z jego wskazówkami — reklamować i nie przyjąć jej na swój rachunek.

3.    Prawo zakazu kredytowania. Wskazówki komitenta mogą zabraniać komisantowi udzielania kredytu osobie trzeciej przy komisie sprzedaży, względnie wpłacania zaliczek przy komisie kupna. Jeżeli nawet komisant nie zakazał tego wyraźnie, zakaz taki wypływa z treści art. 590 § 1 K. H. — W przypadku zaś, gdy komisant oddany mu do sprzedaży towar sprzeda! bez upoważnienia na kredyt — powinien natychmiast, jako dłużnik ceny kupna uiścić komitentowi zapłatę. Komisant, który udowodni, że przy sprzedaży za gotówkę cena była niższa, obowiązany jest zapłacić tylko tę cenę; gdyby zaś cena ta była niższa od ceny oznaczonej w zleceniu, zapłaci ponadto różnicę, stosownie do art. 584, t. j. w granicach udzielonego mu limitu.

4.    Prawo żądania rozrachowania. Komitent — na którego rzecz i rachunek dokonywa komisant zleconą czynność komisową — ma prawo domagania się od swego komisanta sprawozdania rachunkowego. — Aczkolwiek prawo handlowe polskie nie zawiera wyraźnego w przedmiocie tym przepisu, to jednak wynika on pośrednio z przepisu art. 506 § x K. Z.

Sprawozdanie rachunkowe polegać musi na zestawieniu kosztów, wydatków, nakładów oraz pożytków i zysków, związanych z dokonaniem zleconej tranzakcji; poszczególne pozycje winny być w sposób należyty udokumentowane.

5.    Prawo komitenta w upadłości komisanta.

Ogłoszenie upadłości komisanta nie powoduje na tle polskiego prawa upadłościowego automatycznego wygaśnięcia istniejącego uprzednio stosunku komisowego. Jednakże z chwilą tą, komis i zlecenie dane upadłemu, mogą być odwołane bez odszkodowania.

Oprócz prawa odwołania komisu bez odszkodowania, komitent posiada dalsze prawa w przypadku ogłoszenia upadłości komisanta. Prawa te uregulowane są przepisami art. 28 § 1 pr. upadł, i art. 582 § 2 K. H. — Przepisy te uzupełniają się wzajemnie w ten sposób, iż norma art. 28 § 1 pr. upadł, obejmuje swym zasięgiem prawnym przypadek komisu sprzedaży, natomiast norma art. 582 § 2 K. H. — przypadek komisu kupna. — Prawo „odzyskania" dobra komisowego przez komitenta w przypadku upadłości komisanta, uzależnione jest jedynie od obowiązku ze strony komitenta zwrotu wszelkich kosztów, jakie zostały poniesione.

6.    Obowiązek wykonania umowy. Uprawnieniom komitenta, jako kontrahenta umowy komisowej, odpowiadają również występujące ze stosunku tego obowiązki. Na plan pierwszy wysuwa się obowiązek należytego wykonania umowy komisowej. Obowiązek ten — w zależności od typu tej umowy — polegać będzie bądź na staraniu się o dostarczenie dobra komisowego swemu komisantowi (przy komisie sprzedaży), bądź też gotowizny (przy komisie kupna). Komitent ma obowiązek przyjęcia dokonanej przez komisanta czynności zleconej na swój rachunek, co w praktyce przejawia się w uznaniu tej czynności względnie odbiorze dobra, jakie z czynności tej uzyskano. Od obowiązku tego nie może się zwolnić z wyjątkiem przypadku, gdy komisant przekroczył na niekorzyść komitenta wyznaczony przez niego limit ceny; komitent natychmiast po zawiadomieniu go przez komisanta ma prawo odmówić uznania czynności tej za dokonanej na jego rachunek.

7.    Obowiązek wydawania zarządzeń. Obowiązek ten łączy się zasadniczo z takiem prawem komitenta, stanowiąc jego odwrotność, gdy pomyślany jest przez ustawodawcę na korzyść komisanta. Szybkość obrotu handlowego często bowiem nie pozwala na długie wyczekiwanie ze strony komisanta na zdecydowanie się komitenta. Komisant winien komitentowi stale nadsyłać wiadomości o stanie zleconej tranzakcji — zaś komitent ze swej strony obowiązany jest do utrzymywania stałego kontaktu ze swym komisantem.

8.    Obowiązek wynagrodzenia komisanta. Prawo handlowe w żadnym przepisie nie podkreśla tego obowiązku, a tern bardziej nie precyzuje zasad, na jakich oparty jest obowiązek wynagrodzenia komisanta za dokonane czynności komisowe. Odpłatność jednak stosunku komisowego wynika z istoty i natury rzeczy. — Zwykle kontrahenci w umowie podstawowej omawiają warunki powstania i wymagalności tego wynagrodzenia, nazwanego w praktyce obrotu „prowizją komisową". W zależności od typu umowy, jej przedmiotu oraz zwyczajów handlowych, ustala się w danym stosunku komisowym wysokość tej prowizji. W braku wyraźnej umowy w tym względzie, komisant nabywa prawo do prowizji z chwilą,