Magazyn65101

247

KOMISOWA UMOWA

bą trzecią — ta ostatnia odmawia wypełnienia swego umownego zobowiązania w stosunku do komitenta. — Wobec tego, że przyjęcie przez komisanta wzmożonej odpowiedzialności za osobę trzecią stanowi dla komisanta czynność handlową — komisant w stosunku do komitenta odpowiada solidarnie.

W przypadku istnienia wzmożonej odpowiedzialności komisanta — należy mu się z tego tytułu, w razie wątpliwości, osobna prowizja. Prowizja zwiększona bywa zwykle ustalona w samej umowie podstawowej; wątpliwości mogą powstać, gdy strony nie ustaliły wyższej stopy prowizyjnej w przypadku ustanowienia warunku delcredere. Jeżeli stopa umówiona jest wyższa od zwykle ustanawianej — wskazuje to na uwzględnienie wynagrodzenia dodatkowego za odpowiedzialność wzmożoną; z samego jednak faktu istnienia stopy prowizyjnej, nie wolno domniemywać istnienia odpowiedzialności delcredere. W braku ustalenia w umowie dodatkowego wynagrodzenia — należy ustalić jego wysokość w oparciu się na zwyczaju miejsca siedziby komisanta, nie zaś wykonania umowy, jak to zostało przyjęte na tle prawa germańskiego.

2. Zawarcie przez komisanta umowy z samym sobą. Prawo polskie przewiduje możność odrębnego i specjalnego sposobu wykonania umowy komisowej, w drodze zawarcia przez komisanta umowy z samym sobą („Selbstkontrahierung", „samoumowa", „wstąpienie komisanta w interes"). Wykonanie takie dozwolone jest zarówno przy umowie komisu kupna, jak i komisu sprzedaży. Polega zaś na tern, iż komis zakupu lub sprzedaży towarów, mających cenę giełdową lub ustaloną urzędowo cenę targową, może komisant, jeżeli mu tego komitent nie zabronił, wykonać także w ten sposób, iż podejmuje się sam dostarczyć towar, który miał zakupić, albo kupić dla siebie towar, który miał sprzedać. — Komisant więc, po otrzymaniu zlecenia komisowego, jest uprawniony do dokonania wyboru w przedmiocie wykonania czynności zleconej; może wybrać sposób zwykły — polegający na zawarciu umowy komisowej wykonawczej z trzecim kontrahentem, może również wybrać sposób zawarcia umowy z sobą samym. Prawo wyboru jednak (a co za tern idzie — prawo korzystania z tego drugiego sposobu) jest uzależnione od spełnienia się dwóch warunków ustawowych: i) sposób ten nie został wyraźnie w umowie komisowej zakazany przez komitenta i 2) dobro komisowe posiada cenę giełdową lub urzę-downie ustaloną cenę targową.

Decydująca jest cena dnia, w którym komisant wysiał komitentowi zawiadomienie o wykonaniu zlecenia; komisant winien policzyć średnią cenę tego dnia.

Wykonanie umowy komisu, w drodze zawarcia umowy przez komisanta ze sobą samym, nie pozbawia kontrahentów umowy komisowej podstawowej — praw i obowiązków, przepisanych przez ustawę dla każdej tranzakcji komisowej. Komisant winien przestrzegać wskazówek i limitów swego komitenta, winien dokładać należytej staranności i stale mieć na oku dobro komitenta. Winien również zawiadomić go o wykonaniu; jedyne ułatwienie polega na zwolnieniu komisanta od składania szczegółowego rozrachunku, gdyż wystarczy przedłożenie np. urzędowej karty maklerskiej. Komitent obowiązany jest również i w przypadku takiego wykonania umowy, wynagrodzić komisanta w formie umówionej prowizji, na której zabezpieczenie ustawa udziela komisantowi prawa zastawu i pierwszeństwa zaspokojenia, jak i w przypadku zwykłego wykonania.

VI. Nietypowe formy umowy komisowej.

1. Komis eksportowy. Rozwój stosunków handlowych z krajami zamorskiemi, wytworzył nową formę k. u. Komisant eksportowy stanowi specjalny typ osoby pomocniczej kupca krajowego, który za jego pośrednictwem szuka zamorskich terenów zbytu dla swych towarów. Komis eksportowy stanowi więc formę umowy komisu sprzedaży, w której komitentem jest przedsiębiorca lub kupiec krajowy. Jednakże komisant eksportowy występuje tylko w tym charakterze wobec swego komitenta, na terenie zaś zamorskim działa jako kupiec — komitent, poszukujący dla swych towarów odpowiedniego komisanta — tubylca. W ten sposób, komisant eksportowy zawiera zkolei nową umowę komisu sprzedaży z komisantami zamorskimi. — Z tych też względów podkreślić należy cechę charakterystyczną tej umowy komisu, a mianowicie, że komisant eksportowy zobowiązuje się — nie do sprzedaży towarów we własnem imieniu, na rachunek komitenta, jak to ma miejsce w zwykłej k. u., lecz jedynie do zawarcia w imieniu własnem, na rachunek swego komitenta,